AKP, akıbeti meçhul deprem vergileriyle neler yapabilirdi?

⏱ Okuma Süresi 3 dk•Yayınlanma Perşembe, Nisan 24 2025

İstanbul depremi sonrası deprem vergileri ve kentsel dönüşüm çalışmalarının yetersizliği tekrar tartışma konusu oldu. Peki 22 yıllık AKP iktidarında toplanan deprem vergileriyle kaç ev kentsel dönüşüme girebilirdi? İşte ayrıntılar...

İstanbul'u sarsan 6,2'lik depremin ardından, 1999 Gölcük depreminden sonra geçici olarak getirilen ancak kalıcı hale gelen Özel İletişim Vergisi (ÖİV) ya da halk arasında bilinen adıyla 'deprem vergisi' yeniden tartışma konusu oldu.

Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre, 1999'dan bu yana 25 yılda toplanan ÖİV miktarı 2024 sonunda 142 milyar 424 milyon TL'ye (yaklaşık 42 milyar dolar) ulaştı. Bu verginin en yüksek tahsilatı 37 milyar 550 milyon TL ile 2024 yılında gerçekleşti. 2025 bütçesindeki ÖİV hedefi ise 45 milyar 190 milyon TL olarak belirlendi.

KENTSEL DÖNÜŞÜM VE GÜÇLENDİRME ÇALIŞMALARININ MALİYETİ

Cumhuriyet'te yer alan habere göre her bir inşaat projesinin bedeli binanın konumu, zemin etüdü, yıkım maliyeti, dönüşüm süresi ve kamu harcamalarına göre değişkenlik gösteriyor. 100 m² standart bir dairenin yapım maliyeti yaklaşık olarak 1 milyon 500 bin TL (39 bin 144 dolar) ile 2 milyon 500 bin TL (65 bin 240 dolar) arasında değişiyor.

Yapılan hesaplamalara göre, toplanan bu vergilerin kentsel dönüşüm çalışmalarında kullanılması durumunda ortalama 1 milyon 72 bin 961 ile 643 bin 776 arasında konut sıfırdan yapılabilirdi. Bu dairelerin her birinde 5 kişinin yaşaması durumunda ise İstanbul'daki her 4 kişiden 1'i; 5 milyon 364 bin 805 kişi depreme karşı güvence altına alınmış olacaktı.

DEPREME KARŞI YAPI GÜÇLENDİRMESİ MALİYETİ DAHA DÜŞÜK
Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) tarafından belirlenen ortalama bir daire/bina güçlendirme maliyeti 5 bin TL'den 250 bin TL'ye kadar değişiyor. Bu veriler doğrultusunda toplanan deprem vergileriyle bina başına en yüksek maliyet olan 250 bin TL harcansa bile 6 milyon 437 bin 768 bina depreme karşı güçlendirilebiliyor. Bu çalışmaların ortalama 100 bin TL'ye yapılması durumunda ise sayı 16 milyon 94 bin 420'ye kadar çıkıyor.

İstanbul'daki konut sayısı ise 6 milyon civarında olarak ifade ediliyor.

6 Şubat 2023'te Kahramanmaraş merkezli depremlerde 53 binden fazla yurttaşın hayatını