Fetva örnekleri

Geçen yazıda modern fakihin, bozulmuş geleneğin etkisinde ve modernizm baskısı altında fetva verirken ilahi murada ve hükmün maksadına aykırı fetva verebileceği imasında bulunmuş, bunda da hakim düşünce/modern paradigma, psikolojik-kültürel dayatma ve uygunsuz analojinin etkili olduğunu iddia etmiştim. Bunu iki örnek üzerinden açıklığa kavuşturmaya çalışacağım: 1) Geçenlerde Alman FSV Frankfurt takımının sorusu üzerine El Ezher Üniversitesi, futbolcuların oruç tutmayabileceğini açıkladı. Ezher'in gerekçesine göre, geliri futbol oynamak olan bir şahıs oruç tutacak olsa mesleğini icra edemeyecektir. Bize 'makul' gibi gelen bu fetva, iki noktadan malul görünmektedir. Biri, fetvayı veren alim "futbolun sadece futbol olmadığı" gerçeğinden habersizdir; diğeri analoji yoluyla tarlada çalışan bir çiftçi ile futbolcu arasında benzerlikler kurmuştur. Bu fetva, usul bakımından doğru görünse de, sistemler arası mücadele, büyük bir ekonomik sektör ve kitlelerin devasa kentlerde şiddetlerini boşaltma menfezi olarak iş ve işlev gören futbolu bir aksiyom olarak kabul etmiş, bunun herhangi bir kritiğini yapmamıştır. Müftü içinde bulunduğu tarihsel ve toplumsal durum ile bunun ürünü modern baskının hiçbir şekilde farkına varmaksızın fetva vermiştir. 2) Bir soru: "Ben yüz, cilt ve saç bakımımı kuaförde ve güzellik salonlarında yaptırabilir miyim?" El cevap: "Bakım sağlığınıza zarar vermeyecekse, israfa kaçmayacaksanız ve kocanız için süslenecekseniz bakım yaptırabilirsiniz." Fetva masum görünmektedir, ama futbol fetvasında olduğu gibi modern bağlamı göz önüne almamış, güzelliğin modern anlamda tanımlanıp ambalajlanan sentetik bir üretim olduğu gerçeğini göz ardı etmiştir. Nasıl ki "futbol sadece futbol değilse", güzellik de sadece güzellik değildir. Modern güzeli geriden besleyen devasa bir sektör (kozmetik, moda, endüstri, defileler, bakım, sağlıklı yaşam, bedenin estetize edilmesi, beden ölçüleri, spor aletleri, zayıflama salonları, saç rengi, ten tonu, ağız-dudak-burun şekli, magazin dergileri, TV programları ve daha bir d