[Cuma Karaman] Eleştirel okuma

Başta kainat kitabını,  sonra her hangi bir kitabı eleştirel olarak okumak her okurun hakkıdır. Fakat bu hak ona hakaret etme hakkını vermez. Ancak eleştirdiği kitaba veya konuya yine kitapla ve konuya açıklık getirmekle cevap verilir. Eleştiri ahlakı ilimde çok önemli bir konudur. Bu ahlaka sahip olmayana alim, ilim insanı denmez. Medeni toplumlarda eleştiri kültürü çok gelişmiş. Kişi eleştirdiği fikrin sahibine saygıda kusur etmez. Medenice birbirlerini dinleyerek eleştirirler. Burada şu hususu anlatmadan geçmeyeceğim; Kur’an-Kerim akıl sahibi düşünce ve ilim erbabların özelliklerine birçok ayetlerde dikkatlerimizi çeker. 

 

“O kullarımı ki, onlar sözü dinlerler, sonra da en güzeline uyarlar. İşte onlar, Allah'ın kendilerine hidayet verdiği kimselerdir. İşte temiz akıllılar da onlardır”. Zümer, 18

 

Bir konuda farklı fikirleri ve görüşleri dinlemek sonra en güzeline uymak gerçek akıl (düşünce fikir) sahibi olan ehl-i ilmin en önemli özelliğidir. Sadece kendini ve çevresinin sözlerini dinlemek güzeli ortaya koymaya yetmez. Kendilerini fikirlerine hapsedenlerin güzel sözlerden mahrum yaşadıkları bir gerçek. Böylesi fert ve toplumlar gelişmez. Bizim başkalarını dinlemekle kaybedeceğimiz bir şeyimiz olmaz. Bilakis kazanacağımız çok şey olur. Onun için medeniyet kapalı toplumdan değil fikir ve görüşlere açık olan toplumlardan doğar. Fikir ve görüşlere kör ve sağır olanlar. Başta bunun kendilerine faydaları yok ki başkalarına faydası olsun.

 

Tabi ki ayete geçen “ulul el bab” bunlar kimlerdir. Ve burada kast edilen hangi akıl sahipleridir. Bunun üzerinde ayriyeten durmak lazım. Kısaca buna biraz değinmek istiyorum: Kur’an’da akıl isim olarak değil fiil olarak yani işlevsel olarak kırk küsur ve türevleriyle beraber iki yüz yerde geçer. Doğrusu biz burada aklın çeşitleri ve mertebelerinden ziya