Dünyadaki enerji krizi Avrupa ve Türkiye’yi nasıl etkileyecek?

⏱ Okuma Süresi 3 dk•Yayınlanma Salı, Ekim 12 2021

Başta Avrupa olmak üzere tüm dünyada enerji fiyatları, kış sezonunun yaklaşması ve tedarik sıkıntılarının sürmesi nedeniyle tırmanışta. 83 doların üzerinde işlem gören Brent petrol varil fiyatı son üç yılın zirvesine çıktı. Avrupa’da geçen yıl 100 dolara kadar düşen bin metreküp doğalgaz fiyatı, spot piyasalarında yaz başından beri artarak 2 bin dolara yaklaştı. Kömür fiyatı da Avrupa’da tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü, ton fiyatı 275 dolara çıkarak rekor kırdı.

Avrupa’nın yanı sıra Çin, Hindistan, Brezilya gibi ülkeleri de enerji krizi sardı. Çin’de ülkenin yüzde 70’inin elektrik üretimini karşılayan termik santrallerde kömür tedarikinde yaşanan sıkıntı yüzünden eyaletlerin yarısında günler süren elektrik kesintileri meydana geldi. Birçok fabrika yeterli enerjiyi bulamadığı için üretime ara vermeye başladı. Hindistan’da da elektriğin başlıca kaynağı olan kömürde kıtlık var. Ülkede yaşanan sel baskınlarının madenlere ulaşması yüzünden kömür çıkarılamıyor. Brezilya’daysa kuraklık, hidroelektrik santrallerindeki üretimi engellediği için ülke doğalgaz ithalatına yönelmiş durumda.

“Para kazanmak isteyen spekülatörler fiyatları yükseltti”

Küresel iklim değişiklikleri, petrol, kömür ve doğalgaza tüm dünyada talebin artışı, yaşanan enerji krizinin bir boyutu. Ancak uzmanlara göre fiyatlardaki hızlı tırmanışın asıl nedeni spekülasyon. Rusya gibi doğalgaz tedarikinde öncü ülkelerin politikalarının fiyatlar üzerinde etkili olduğu, salgın sonrasında finans dünyasının risk iştahının spot enerji piyasasına yöneldiği görüşleri paylaşılıyor.

VOA Türkçe’ye değerlendirmede bulunan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Enerji Çalışma Grubu Başkanı Oğuz Türkyılmaz, “Pandemi koşullarından görece bir çıkış söz konusu olunca belli ülkelerde talep arttı. Talep artınca da fiyatlar yükseldi. Ama burada fiyatların bu denli yükselişinin mantıklı izahı yok. Bu tamamen spekülasyon. Para kazanmak isteyen spekülatörler, bankerler, komisyoncular, hatta bir kısım üreticiler bu oyunun oyuncuları ve bunlar fiyatları yükselttiler. Geçtiğimiz günlerde Rusya Devlet Başkanı Putin'in ‘Avrupa'ya gaz arzında bugünkünden daha fazla imkan sağlanacağı’ yönündeki beyanı üstüne fiyatların tepetaklak düşmesi spekülasyonun tam bir kanıtı oldu. Kömürün de dört katına çıkmasının hiçbir mantığı yok. Bir dönem tonu 70 dolar olan kömürün 280 dolara çıkmasının hiçbir gerekçesi yok. Maliyetler artmış değil” dedi.

“Fiyat artışını arz talep dengesiyle açıklama imkanı yok”