Eğitimde 'Örnekleri Kendinden Bir Hareket'

Eğitim yalnızca teorik bilgi aktarımından ibaret değildir; kişinin ruh dünyasını, karakterini, değerlerini ve ahlaki tutumunu şekillendiren hayati bir süreçtir. Bu noktada müfredat dışı ve okul saatleri haricinde verilen evrensel ahlaki değerler eğitimi, öğrencilerin hayat boyu sürdürecekleri insani vasıfların gelişiminde kritik bir rol oynar. Eğitim bilimcileri, değerler eğitiminin yalnızca müfredat ve ders kitaplarıyla değil, öğrencilerin yaşayarak, gözlemleyerek ve örnek alarak öğrenmeleriyle kalıcı hâle gelebileceğini vurgular.

Prof. Thomas Lickona, karakter eğitimi alanında yaptığı çalışmalarla “Ahlaki değerler, ancak onları yaşayan insanların yanında anlam kazanır.” demiştir. Bu ifade, değer aktarımının soyut ilkelerden çok, somut davranışlarla öğretilebileceğini göstermektedir. Fethullah Gülen Hocaefendi de benzer şekilde “Sözle anlatılan şeyler unutulur, ama yaşanan şeyler kalır.” diyerek, öğretmenin davranışlarının öğrenciler için en güçlü ders olduğunu ifade etmiştir.

Değerler Eğitiminin Zaman ve Mekân Sınırları

Müfredat dışı ve ders saatleri haricinde yapılan etkinlikler (kulüpler, sosyal sorumluluk projeleri, kamplar, gönüllü çalışmalar) öğrencilerin ahlaki duyarlılıklarını artırır. John Dewey, “Okul, hayatın kendisidir.” derken aslında öğrenmenin dört duvarla sınırlı olmadığını belirtmiştir. Bu bağlamda, okul dışında yapılan gözlem, paylaşım ve yardımlaşma faaliyetleri, öğrencilerin empati, sorumluluk, dürüstlük gibi değerleri içselleştirmesinde etkili olur.

Gülen Hocaefendi’nin tavsiyeleriyle kurulan eğitim kurumlarında, öğretmenler yalnızca bilgi aktarıcısı değil, aynı zamanda “örnek şahsiyet” olarak görülür. Bu kurumlarda yaygın olarak benimsenen “Örnekleri kendinden bir hareket” yaklaşımı, öğretmenin önce kendi hayatında uyguladığı değerleri, doğal davranışları ve samimiyetiyle öğrencilerine yansıtmasını ifade eder. Gülen Hocaefendi bu yaklaşımı şu sözleriyle özetler:

“Öğretmen, sadece bilgi aktaran biri de