Av­ru­pa İn­san Hak­la­rı Mah­ke­me­si­’nin (AİHM) 19 Mart 2015’te, 17 Ara­lık ope­ras­yo­nu son­ra­sı so­ruş­tur­ma­lar­da­ki hu­kuk­suz­luk­la­rı mah­kûm et­ti­re­cek bir ka­rar ver­di­ği or­ta­ya çık­tı.

AİH­M’­nin em­sal ka­ra­rı­na ko­nu olay Fran­sa­’da ya­şan­dı. Je­an Char­les Cor­bet, 22 Tem­muz 2003’te sa­at 14.00’ten 24 Tem­muz 2003 sa­at 14.00’e ka­dar gö­zal­tın­da kal­dı. Cor­bet, sor­gu ha­ki­mi­nin hu­zu­ru­na çı­ka­rıl­dı­ğı 19.43’e ka­dar göz­lem al­tın­da tu­tul­du.

HAKSIZ?VE?KEYFİ?GÖZALTI

Fran­sız hu­ku­kun­da, gö­zal­tı sü­re­si dol­duk­tan son­ra ha­kim hu­zu­ru­na çı­ka­rı­lın­ca­ya ka­dar ki­şi öz­gür­lü­ğü­nün kı­sıt­lan­ma­sı­na im­kan ve­ren ya­sal dü­zen­le­me ol­ma­dı­ğı için 5 saa­ti aş­kın hak­sız ye­re gö­zal­tın­da tu­tu­lan Cor­bet ve di­ğer şüp­he­li­ler AİH­M’­e baş­vur­du.

AİHM, öz­gür­lü­ğün kı­sıt­lan­ma­sı­nın hu­ku­ki te­me­li ol­ma­dı­ğı­nı be­lirt­ti. Av­ru­pa İn­san Hak­la­rı Söz­leş­me­si­’nin, öz­gür­lük ve gü­ven­lik hak­kı baş­lık­lı 5. mad­de­si­nin ih­lal edil­di­ği­ne, ya­sa­ya ay­kı­rı gö­zal­tı­nın hak­sız ve key­fi ol­du­ğu­na hük­met­ti.

HUKUKUN?YAPISAL?SORUNU

AİHM bu ko­nu­da­ki ilk ih­lal tes­pi­ti­ni 27 Tem­muz 2006 ta­rih­li Zer­vu­dac­ki/Fran­sa ka­ra­rın­da yap­mış­tı. 19 Mart 2015’te gö­zal­tı sü­re­si dol­duk­tan son­ra şüp­he­li­le­rin sor­gu ha­ki­mi­nin hu­zu­ru­na çı­ka­rı­lın­ca­ya ka­dar ge­çen sü­re­de ki­şi­le­rin öz­gür­lü­ğü­nün kı­sıt­lan­ma­sı­nın Fran­sız hu­ku­kun­da ya­pı­sal so­run ol­du­ğu­na işa­ret et­miş­ti.

DA­HA ÖN­CE 6 SA­AT DE­Dİ

AİHM, İn­gil­te­re­’de IRA­’ya yö­ne­lik ope­ras­yon­da gö­zal­tı­na alı­nan Te­ren­ce Pat­rick Bro­gan ve di­ğer­le­ri da­va­sın­da da gö­zal­tı sü­re­si­nin 6 sa­at aşıl­ma­sı­nı hak ih­la­li say­mış­tı.

Top­lu­mu te­rö­rizm­den ko­ru­ma ama­cı ol­sa da­hi mah­ke­me yo­luy­la sağ­lan­mış ad­li bir de­ne­tim ol­ma­dan, 4 gün 6 sa­at sü­ren gö­zal­tı­nın ‘in­san hak­kı ih­la­li­’ ol­du­ğu vur­gu­lan­mış­tı.

8 GÜN GÖZALTI ZULMÜ

AİHM’nin son olarak Corbet davasındaki kararı, Türkiye’deki haksız gözaltılara da emsal teşkil ediyor. Özellikle 22 Temmuz’da sahur operasyonuyla 49 emniyet müdürü için 4 günlük gözaltı süresi aşılmıştı.

YASAL?SÜRE?AŞILDI

4 günlük gözaltı süreleri 25 Temmuz’u 26 Temmuz’a bağlayan gece dolmasına rağmen savcı İrfan Fidan, sorguyu bitirip polisleri mahkemeye sevk etmedi. Avukatları, CMK 91. maddeye göre yasal gözaltı süresinin aşıldığını belirterek tüm polislerin serbest olduklarını belirtti. Ancak savcılık talimatıyla etrafı çevik kuvvet tarafından çevrilen polislerin adliye dışına çıkmalarına izin verilmedi.

Adliyenin eksi yedinci katında polisler, beton ve banklar üzerinde uyumak zorunda bırakılan ve sorguları 4 gün süren 49 polisten 21’i tutuklandı. Avukatlar söz konusu ihlalleri AYM’ye taşıdı. Yüksek mahkemenin AİHM’in kararı sonrası alacağı kararı merak konusu.

AYM'DEN OLMAZSA AİHM'DEN DÖNER

Avukat Osman Öztürk, o 8 günün Türkiye'nin hukuk devleti olmadığını gösterdiğini söyledi. Öztürk, “9 aydır iddianame yazılmadı, kumpas yaptılar. Karar, biraz itibarı kaldıysa AYM’den yoksa AİHM'den dönecek” dedi.

Avukat Ömer Turanlı da AİHM kararında 5 gün 22 Temmuz’da 9 gün süre aşımı olduğunu kaydetti. Turanlı, “AİHM kararı haklılığımızı gösteriyor. AYM’nin bu kararı dikkate alarak hak ihlali yönünde karar vermesi gerekir. Aksi karar AYM’nin de suça iştiraki anlamına gelir” ifadelerini kullandı.Bugün Gazetesi