İngiliz ajan İran darbesini böyle anlattı: 700 bin sterline mal ettik

⏱ Okuma Süresi 3 dk•Yayınlanma Çarşamba, Ağustos 19 2020

İngiliz ajanının yıllar sonra ortaya çıkan röportajında, İran'da seçimle başa gelen Başbakan Muhammed Musaddık'ı deviren ve Şah Muhammed Rıza Pehlevi'yi yeniden iktidara getiren 1953 darbesinde İngiltere'nin rolü ortaya kondu.

Guardian gazetesinin haberine göre, İngiltere dış istihbarat servisi MI6'nın Kıbrıs'taki İran istasyon şefi Norman Darbyshire, 1985 yılında verdiği röportajda ülkesinin darbedeki rolünü anlattı.

Euronews'te yer alan haberde Granada TV'nin 1985 yapımı "İmparatorluğun Sonu: İran" belgeseli kapsamında yapılan ancak hiçbir zaman yayınlanmayan röportaj, deşifresinin bir araştırma esnasında bulunmasıyla yeniden açığa çıktı.

Darbenin 67. yıl dönümü olan 19 Ağustos'ta yayınlanacak "Darbe 53"te canlandırılarak gösterilecek röportaja göre, İngiliz istihbaratının ABD'yi darbeye katılmaya ikna etmesi yıllar sürdü. Bu arada MI6 ajanları, ajan devşirip, İran parlamentosu üyelerine bisküvi kutularına saklanan paralarla rüşvet verdi. Hatta MI6 ve CIA, Musaddık'ı devirmek için Şah Rıza Pehlevi'nin kız kardeşini bile ikna etti.

Anglo-İran petrol şirketini millileştirmişti

Darbyshire, röportajında "Plan, Şah'a sadık olduğunu düşündüğümüz birimlerin, radyo istasyonu gibi şehirdeki kilit noktaları ele geçirmesini içeriyordu." dedi.

Nisan 1951'de iktidara gelen Musaddık'ın ilk icraatlarından biri, sonradan BP adını alacak Anglo-İran petrol şirketini millileştirmek oldu.

Ancak ajan Darbyshire, MI6'nın Musaddık'ı devirmek istemesinin ana nedeninin, İngiltere'nin, Musaddık'ın Sovyet etkisine gireceğinden korkması olduğunu söyledi.

İngiltere'nin ilk darbe girişimi kapsamında, 1951'de İngiliz Başbakan Yardımcısı Anthony Eden, üst düzey yetkililerine danışmadan, ajan Robert Zaehner'i Meclis üyelerine ve diğer önde gelen İranlılara rüşvet vermekle görevlendirdi.

"Darbe, 700 bin sterline mal oldu"

Bu süreçte 1,5 milyon sterl