[Kamil Ergin ] Entropi ve kaosla mücadele

Bilim insanları kainattaki düzensizliği entropi adı verilen bir nicelikle ölçerler. Termodinamiğin ikinci yasası olan entropinin halk dilindeki karşılığı kaos, bozulma veya yoldan çıkma gibi anlamlara gelir. Kusursuz çalışan ve kendini yenileyen sistemlerde entropi değeri sıfır iken düzensizlik arttıkça entropi miktarı da artar. Eskime, yaşlanma, yıllanma gibi eylemleri açıklayan bu fizik yasası gereği elbise eskir, meyve çürür, insan ölür. 

‘Dünyanın çivisi çıkmış’ derken kastedilen şey, yaşanan coğrafya ve toplumdaki problemlerin artışı; yani entropinin yükselişidir. Küresel ölçekte bu bozulmanın maksimum seviyesi kıyametin kopuşu olarak nitelenir. Dünyanın tanık olduğu savaşlar, yıkımlar, doğal afetler ve sosyal değişimler hepsi birer gerilimin neticesinde meydana gelmiştir. Depremle kırılan bir fay hattı entropi seviyesini düşürürken, pandemi gibi bünyeyi saran bir hastalık entropinin yükselmesine katkıda bulunur. Sosyal problemlerin üst üste biriktiği ve arka arkaya afetlerin yaşandığı günümüzde belki de ikinci dünya savaşından bu yana dünyadaki entropi seviyesi ilk kez bu kadar yükselmiştir. 

Entropi, fizikçiler, ilahiyatçılar, sosyologlar ve birçok disiplin tarafından yorumlanabilen bir kavram olduğu için günümüz problemlerini anlama ve çözüm üretme adına uygun bir buluşma noktası.

Fizikte, boşa dönen ve iş üretmeyen bir çark entropiye örnek verilirken sosyolojide bir yapıyı özünden uzaklaştıran, asli vazifesini icra etmekten alıkoyan veya kimyasını bozan şeyler birer entropi kaynağıdır. Hakkında konuşurken ‘kayış attı, su kaynattı, motoru yaktı, dişlileri sıyırdı, yoldan çıktı, şirazesi kaydı’ dediğimiz bireyler de yüksek dozajda entropiye maruz kalmış demektir.