Muharrem ayı ve bugüne bakan yönleri

Muharrem ayı deyince aklımıza hemen haram aylar, aşure ve Kerbelâ hadiseleri gelir. Her üç konunun da İslam medeniyet kültür hayatında önemli yerleri vardır.

Öncelikle kısaca haram aylardan bahsedecek olursak; cahiliye döneminden itibaren devam edegelen bir uygulamanın adıdır haram ayları. Cahiliye Arapları  bu uygulamayı Hz. İbrâhim ve İsmâil’in dininden alarak hayata aktarmışlardır. Haram aylar kameri yıla göre on iki aydan zilkade, zilhicce, muharrem, recep aylarından oluşan dört aydır. Câhiliye devri Arapları, haram ayları girdiği zaman bunların kutsallığına bir saygı işareti olarak savaştan ve her türlü saldırıdan kaçınırlardı; hatta bir kişi kan davası güttüğü birisine bile rast gelse saldırmaz, ona kötü  söz bile söylemezdi. Haram ayların ilan maksadı, hiç olmazsa senenin belli bir döneminde bilhassa hac mevsiminde Arap Yarımadası’nda güvenliği sağlamaktı. Dünyanın değişik yerlerinden hac ve ticaret için gelen kervanlar için bu zaruri idi. Çünkü hayatlarını kervanlardan haraç alarak, hayvanları beslemek için verimli, sulu arazi bulmak için zaman zaman birbirleriyle çarpışarak sürdüren bedevîler vardı ve onlar Arap Yarımadası için ciddi bir güvenlik sorunu oluşturuyorlardı. Kur’an-ı Kerim de Arap Yarımadası’nda geçmişten gelen ve yerleşmiş olan bu haram aylara hürmet uygulamasını emrederek onaylamış ve devam ettirmiştir. (el-Bakara 2/191)

Âşûrâ’ya gelince Arapça ‘Işr, on’ kelimesine dayandırılarak üretilen ve Muharrem ayının onuncu gününe verilen addır. Bir rivayete göre Musa diğer bir rivayete göre de Nuh (as)’dan bu yana sami dinlerine mensup olanlar bu  günde oruç tutarlardı. Muharremin onuncu günü Câhiliye Arapları arasında da Hz. İbrâhim’den beri önemsenen oruç tutulan bir gündür. Bu görüş, Hz. Âişe ile Abdullah b. Ömer’(ra)den nakledilen rivayetlerine dayandırılır. Hz. Âişe’(ra)nın  rivayetinde şöyle buyrulur; “Âşûrâ Kureyş’in Câhiliye