AKP Grup Başkanvekili Bülent Turan’ın “OHAL, 18 Temmuz’da nihayete eriyor” açıklamasının ardından gözler hazırlanan yeni yasa teklifine çevrildi. MHP ve AKP, “Türkiye’de hala terör tehlikesinin bulunduğu, bu nedenle terörle mücadelenin zafiyete uğramaması” gerekçesiyle OHAL döneminde yapılan bazı düzenlemelerin ‘yasa haline getirilmesi’ ile ilgili bir taslak hazırladı.
Bir ‘istisna’ hali olan OHAL, Anayasa’da düzenlendiği şekliyle, “Tabi afet ve ağır ekonomik bunalım” ya da “şiddet olaylarının yaygınlaşması ve kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması” sebebiyle Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu kararıyla ilan edilebiliyor.
Her ne kadar OHAL’in kalkıyor olması hükümet tarafından teyit edilse de, yeni yasa teklifindeki bazı maddeler “OHAL kalkıyor ama” dedirtiyor. Yasa teklifinde sunulan değişikliklerden öne çıkan başlıklar şöyle:
1) Gözaltı süresi uzatılıyor
Anayasa’da düzenlendiği haliyle toplu olarak işlenen suçlarda gözaltı süresi 48 saatle sınırlı. Bu süre OHAL döneminde 30 güne çıkarılmış ve ardından 14 güne indirilmişti. OHAL’in kalkmasıyla 48 saat sınırına dönülmeyeceğini içeren yeni yasa teklifine göre; gözaltı süresi toplu işlenen suçlarda 4 güne çıkarıldı. 4 günlük gözaltı süresi, ‘güçlük ya da dosyanın kapsamlı olması’ sebebiyle iki kez uzatılarak 12 güne kadar uzatılabilecek.
2) Toplantı ve gösteri yürüyüşü yasasına “saat 24.00” kısıtlaması
AKP’nin hazırladığı yasa teklifinde, Anayasa’nın 34. Madde’sinde düzenlenen toplantı ve gösteri yürüyüşü yasasında bazı değişiklikler ön görülüyor. Buna göre, açık yerlerdeki toplantılar ile yürüyüşler, gece vaktinin başlamasıyla dağılacak şekilde, kapalı yerlerdeki toplantılar ise saat 24.00'e kadar yapılabilecek. Diğer yandan, açık yerlerdeki toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin dağılma saati, kamu düzeni ve asayişin bozulmasına neden olmamak şartıyla 24.00'e kadar uzatılabilecek.
3) Valinin yetkileri genişletiliyor
Meclise sunulan yeni yasa teklifinde valiye tanınan yetkiler artırılıyor. Taslağa göre valiler, kamu düzeni veya güvenliğinin olağan hayatı durduracak veya kesintiye uğratacak şekilde bozulduğu ya da bozulacağına ilişkin ciddi belirtilerin bulunduğu hallerde 15 günü geçmemek üzere ildeki belirli yerlere girişi ve çıkışı kamu düzeni ya da kamu güvenliğini bozabileceği şüphesi bulunan kişiler için sınırlayabilecek.
4) Meslekten ihraçlar devam ediyor
OHAL döneminde, Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu’nun onayı ile, yayınlanan Kanun Hükmünde Kararname’lerle (KHK) yapılan ihraçlar artık bakan onayına bağlanıyor.
375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye eklenen 'geçici madde' ile ihraçlar üç yıl boyunca devam edebilecek.
Yeni yasa taslağına göre, 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu'na tabi personelden Türk Silahlı Kuvvetlerinde istihdam edilenler Milli Savunma Bakanı’nın onayı ile kamu görevinden çıkarılabilecek.
Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü personeli İçişleri Bakanı’nın onayı ile görevinden çıkarılabilecek.
Yeni tasarı akademisyenleri de ilgilendirecek değişiklikleri ön görüyor. Yeni yasa teklifine göre, Yükseköğretim Personel Kanuna tabi personeller Yükseköğretim Kurulu’nun kararıyla kamu görevinden çıkarılabilecek.
5) Göreve iadede “Ankara, İstanbul, İzmir illeri dışında ve 2006 yılından sonra kurulan yükseköğretim kurumları” kısıtlaması
Hazırlanan yasa taslağına göre, “Kamu görevine iade edilmesine karar verilenlerin eski kadro ve pozisyona atanması esastır” deniyor. Fakat devam eden satırlarda bu durumun bazı kısıtlamalara tabi tutulduğu görülüyor: “Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı’na bildirilenlerin atama teklifleri; Ankara, İstanbul, İzmir illeri dışında ve 2006 yılından sonra kurulan yükseköğretim kurumlarından birine önceki kadro unvanlarına uygun olarak on beş gün içinde yapılır.”
6) Pasaport iptalleri devam ediyor
Yeni yasa taslağındaki düzenlemelerle, OHAL süresince KHK’larla ihraç edilen kişi ve ailelerinin pasaportlarına sınırlama üç yıl boyunca devam edecek.
Yasa teklifinin kabul edilmesi halinde yine OHAL döneminde İçişleri Bakanı’nın onayı ile ihraç edilen kamu personelinin ve eşinin pasaportuna İçişleri Bakanı’nın onayı ile iptal kararı verilebilecek.
