Ortodoks dünyasında gerilim dinmiyor

Fener, diğer Ortodokslar tarafından Ortodoks dünyasının mutlak lideri olarak kabul edilmese de, onursal olarak diğerlerinden önde kabul ediliyor. Rus Ortodoks Kilisesi ise yüz milyondan daha kalabalık olan cemaatiyle, dünyadaki bütün Ortodoksların en az yarısının mensup olduğu kilise. Fener’le Moskova arasında eskiden de sürtüşmeler mevcuttu ve Moskova, Fener’e tarihsel nedenlerden ötürü saygısının olduğunu, fakat Fener’in Ortodoks dünyasında Papa’nın Katolik dünyasında sahip olduğu yetkilere sahip olamayacağını vurguluyordu. 

1940’lardan bu yana, Sovyetler Birliği ve şimdiki Rusya’nın Moskova Patrikhanesi’ni, buna karşılık ABD’nin ve genel olarak Batı dünyasının Fener’i desteklemesi, bu çatışmayı dini bir çatışmanın çok ötesinde, bir jeopolitik çatışma haline getirmiş durumda. (1948’de ABD Başkanı Harry Truman’ın özel uçağıyla Türkiye’ye getirilip Türk vatandaşlığına geçirilip patrik seçtirilen Athenagoras, bir röportajda, “ben, Truman Doktrini’nin dini ayağını oluşturuyordum” diyerek, bunu açıkça belirtecekti). Ukrayna üzerindeki çatışma da, bu topraklardaki Batı-Rusya mücadelesinin bir parçasını oluşturmakta. Ukrayna ayrıca, Ruslar’ın tarih sahnesine ilk çıktığı ve Hıristiyanlığı ilk kabul ettiği yer olarak görüldüğünden, Ruslar açısından büyük milli ve dini öneme sahip.

 Bu kriz, Rus Ortodoks yetkililerin de söylediği üzere, Ortodoksluk tarihindeki en büyük krize işaret ediyor. Fener’in Ukrayna’da kurduğu ve şeklen bağımsız fakat fiilen Fener’e bağlı olan kilise teşkilatını (ve Fener’in Ukrayna üzerindeki egemenliğini), Ortodoks dünyasındaki 15 kiliseden, şu ana kadar, Fener’in dışında İskenderiye, Yunanistan ve son olarak (Kasım ayında), Kıbrıs Rum Ortodoks Kilisesi tanıdı ve Moskova, bunlarla da ilişkiyi kesti. Ancak Ortodoks dünyasının büyük kısmı, henüz Fener’in bu kararını tanımış değil. 

Yunan Ortodoks K