Pandemiden alternatif çıkış yolda mı?

Pandemi başladığından bu yana, hayal bile edemeyeceğimiz önlemi uygulamak zorunda kaldık. İtalya’da, Hindistan’da ve Brezilya’da olduğu gibi hastane kapasitelerinin aşılmasıyla yaşanan trajik tablolar dünya genelinde acıyla hatırlanıyor. Ülkeler böyle bir durumla karşılaşmamak için önce ilaç dışı önlemlere ve kapanmaya yöneldiler.

Bugün bilim insanlarının fikir birliğine vardığı konulardan biri hastanelerin hem salgın kontrolü hem de bireysel açıdan pandemiyle mücadelede yanlış adres olduğu yönünde. Pandemi kontrolünde başarılı olan ülkelerin ortak özelliği iş hastanelere kalmadan, daha erken aşamalarda etkin bir iletişimle desteklenen ilaç dışı önlemler ile topluma yayılmış test ve iyi karantina uygulamaları.

Bireysel seviyede de hastalandığımızda enfeksiyon daha başlangıç aşamasındayken, yani bağışıklık sistemi virüse karşı henüz tam kapasiteli bir yanıt oluşturmaya başlamadan önce SARS-CoV-2’nin çoğalmasını engelleyebilmenin etkili olduğu düşünülüyor.

SARS-CoV-2’nin vücuttaki seyrini kontrol edebilmek için antiviral adı verilen ilaçlar en başından beri gündemdeydi. Ancak başlangıçtaki araştırmalar öncelikle başka hastalıklar için geliştirilmiş ve kullanımda olan ilaçların, SARS-CoV-2’ye karşı etkisini anlamak için yapıldı. Buna en iyi örnek hidroksiklorokin olabilir. Sonradan yetersiz bir klinik çalışmadan çıkan, eksik verilere dayandırıldığı için etkisiz, hatta yan etkileri bakımından daha fazla zararı olduğu anlaşılan ama politik rüzgarlarla tüm dünyada kullanılma giren hidroksiklorokin, Türkiye’de uzun süre kullanımda kaldı.

Bugün hala Türkiye’de evlere dağıtılmaya devam eden favipiravir’in de hastalık seyrine bir etkisi olmadığı yönünde kanıtlar birikmeye başladı. Başka çalışmalarda, HIV enfeksiyonu tedavisinde kullanılan Lopinavir-Ritonavir denendi ama olumlu sonuç alınamadı. Remdesivir ile ilgili sonuçlar halen tartışmalı olmakla birlikte, bazı ülkelerde ağır Covid-19 hastalarında kullanılan bir antiviral ilaç.

Dah