Salih Müslim iade edilebilir mi?

⏱ Okuma Süresi 3 dk•Yayınlanma Salı, Şubat 27 2018

Ankara, Çekya’nın başkenti Prag’da gözaltına alınan PYD eski Eş Başkanı Salih Müslim için resmen iade talebinde bulundu. Ankara ile Prag arasında suçluların iadesi konusunda ikili bir anlaşma bulunmuyor. Ancak iki ülke de Avrupa Konseyi bünyesinde hazırlanmış Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesi’ne (SİDAS) taraf.

Deutsche Welle'den Kayhan Karaca'nın haberine göre SİDAS 1957’de imzaya açıldı. Türkiye sözleşmeyi 1960 yılında onaylanıp yürürlüğe koydu. Çekya ise Sovyetik rejimin hemen ardından Avrupa Konseyi üyesi olduktan sonra 1992 yılında sözleşmeyi imzaladı, 1993 yılından itibaren de uygulamaya başladı.

SİDAS 1957’den bu yana 1975, 1978, 2010 ve 2014 yıllarında hazırlanan dört ayrı protokolle güncellendi. Türkiye bu protokollerin tamamını, Çekya ise sadece ilk üçünü onayladı. Sözleşme ve ek protokoller bugün Avrupa genelinde suçluların iadesiyle ilgili ana çerçeveyi oluşturuyor.

Devletlerin takdiri

Sözleşme Avrupa Konseyi bünyesinde hazırlanmış olsa da uygulama büyük ölçüde her ülkenin takdirine bırakılmış durumda. Örneğin SİDAS “siyasi suçluların” iadesini mümkün kılmıyor. Çek yargısı Müslim’i Türkiye’nin aksine “siyasi bir şahsiyet” olarak tanımlayabilir. Avrupa’da hiçbir devlet tarafından “terör örgütü” olarak tanımlanmayan PYD, özellikle son iki yıldır Suriye’de “IŞİD’e karşı savaşan müttefik” olarak algılanmakta.

AİHM içtihadı

Bununla birlikte Avrupa Konseyi yetkilileri suçluların iadesiyle ilgili olarak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin, SİDAS’ı da dikkate alarak son yıllarda önemli bir içtihat oluşturduğuna dikkat çekiyor.

AİHM, iade konusunda ilk olarak iade talebinde bulunan ülkede ölüm cezası olup olmadığına bakıyor. Ölüm cezası Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) aykırı olduğundan iade talep eden ülkede bu cezanın varlığı veya iadesi talep edilen kişinin bu ceza ile yargılanma riski olduğu andan itibaren iade kararı hakkında otomatik olarak AİHS’nin ihlaline hükmediliyor.

AİHM, ölüm cezası yerine ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalarıyla ilgili de ilginç bir içtihada sah