Sayıştay Başkanlığı, hazırladığı BOTAŞ 2014 Yılı Denetim Raporu'nda 17 milyon dolar harcanarak 5 yılda inşa edilen petrol boru hattının atıl durumda kaldığını tespit etti. Raporda, BOTAŞ'ın, hattı hizmete alamamasının yanında bir de arsa sahiplerince açılan davalar sonucunda 605 bin TL tazminat ödediği kaydedildi.

BOTAŞ'ın 1984 yılında yapımına başladığı İzmit (İPRAŞ) – İstanbul (Haramidere) akaryakıt boru hattına 5 yılda 17 milyon dolar (51 milyon lira) harcadığı belirtilen raporda, "Basınç ve boru et kalınlığı gibi teknik sebepler nedeniyle boru hattı işletmeye alınamadı. Son yıllarda artan yoğun yapılaşma ve alt yapı tesisleri inşaatları nedeniyle boru hattının pek çok noktada deplase edildiği belirlendi." denildi. Boru hattının BOTAŞ adına kamulaştırma olmaması nedeniyle arsa sahiplerince pek çok noktada kesilerek çıkartıldığını belirleyen Sayıştay, "BOTAŞ, boru bütünlüğünün önemli derecede zarar gördüğü, genel olarak kamulaştırma yapılmaması durumunda bundan sonra da kesilerek çıkarılabileceği, arsa sahiplerince zaman zaman BOTAŞ aleyhine dava açılarak geriye dönük işgaliye bedeli taleplerinin de yer aldığı görüldü." denildi.

Sayıştay Başkanlığı, Boru Hatları İle Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ) 2014 Yılı Denetim Raporu'nu tamamladı. Raporda 1984 yılında yapımına başlanan ve 5 yıllık çalışma ile tamamlanan petrol boru hattının atıl durumda kalması ve arazi kamulaştırma yapılmaması 51 milyon dolarlık projenin nasıl çürüdüğünü ortaya koydu.

TÜPRAŞ'ın İzmit rafinerisinden (İPRAŞ), Petrol Ofisi A.Ş.'nin Ümraniye ve Haramidere depolarına beyaz ürün (benzin, motorin, gaz yağı, jet yakıtı) taşımak için 16 inçlik İzmit (İPRAŞ) – İstanbul (Haramidere) akaryakıt boru hattı yapımı planlandı. 1984 yılında Bayındırlık Bakanlığı bünyesinde yer alan Demiryolları ve Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü (DLH) tarafından çalışmalar yürütülmeye başlandı. 16 inç çapındaki söz konusu boru hattı, İstanbul Anadolu yakasında 40 km, Avrupa yakasında 87 km olmak üzere toplam 127 km uzunluğunda. Hazine Müsteşarlığı tarafından 15 Kasım 1984 tarihli anlaşma ile İslam Kalkınma Bankası'ndan (İKB) proje kapsamında sağlanan 15,7 milyon Doları kredinin 8 Milyon 552 bin 373 Doları kullanıldı. DLH tarafından da o dönemin cari kurları ile yaklaşık olarak 8,5 milyon doları iç para harcandı. Kredi ve genel bütçeden yaklaşık 17 milyon dolar kullanılmak suretiyle Boğaz geçişi ve İPRAŞ pompa istasyonu hariç olmak üzere projenin kalan kısımlarının tamamlanması 1989 yılına kadar sürdü.

Yüksek Planlama Kurulu'nun (YPK) 15 Ağustos 1989 tarihli kararında, boru hattı projesinin gerçekleştirilmiş olan kısımlarının sermayesine mahsuben BOTAŞ'a devrine, projenin eksik kalan kısmını BOTAŞ'ın tamamlanmasına karar verildi. Karar doğrultusunda, projenin BOTAŞ'a devrine ilişkin BOTAŞ ile DLH arasında 26 Ekim 1990 tarihli devir protokolü imzalandı. BOTAŞ'a devredildiği tarihe kadar, projenin boru hattı ve pig istasyonları tamamlanıp, pompa motor grupları satın alındı. Boğaz geçişi ve İPRAŞ pompa istasyonu inşaat ihaleleri ve boru hattının hidrostatik testi yapılmadı. BOTAŞ yaptığı inceleme ve çalışmalar sonucu basınç ve boru et kalınlığı gibi teknik sebepler, boru güzergahı üzerindeki yapılaşmalar nedeniyle boru hattının doğalgaz taşımacılığında mümkün olmadığı kanaatine vardı.

TOKİ VE KARA YOLLARI BORU HATTININ DEPLASESİ TALEBİNDE BULUNDU

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB), Hazine Müsteşarlığı, BOTAŞ ve akaryakıt dağıtım şirketleri arasında 25 Temmuz 2003 tarihinde yapılan toplantı sonrasında dağıtım şirketlerinin yazılı bildirimlerinden, İzmit (İPRAŞ) – İstanbul (Haramidere) 16 inçlik akaryakıt boru hattının dağıtım şirketlerince değerlendirilemeyeceği sonucu ortaya çıktı. TBMM KİT Komisyonunun, 08 Ocak 2004 tarihli toplantısında, BOTAŞ'ın 1998, 1999, 2000 ve 2001 yıllarına ait hesap ve işlemleri görüşüldü. İzmit (İPRAŞ) – İstanbul (Haramidere) 16 inçlik akaryakıt boru hattı projesinin bir an önce ekonomiye kazandırılmasını teminen gerekirse bilabedel İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi (İSKİ) devredilmesinin Yüksek Planlama Kurulu'ndan talep edilmesi kararı alındı.

YPK, 22 Nisan 2004 tarihli kararı ile 127 km'lik İzmit (İPRAŞ) – İstanbul (Haramidere) 16 inçlik akaryakıt boru hattının ekonomiye kazandırılması için doğmuş ve doğacak tüm hak ve vecibeleri ile İstanbul il sınırları içerisinde kalan kısmının bedelsiz olarak İSKİ'ye, Kocaeli il sınırları içerisinde kalan kısmının tamamının da bedelsiz olarak Kocaeli Su ve Kanalizasyon İdaresi'ne (İSU)devrine karar verildi. Geçen süre içerisinde söz konusu boru hattı ile ilgili olarak TOKİ ve Kara Yolları Genel Müdürlüğü BOTAŞ'a gönderdikleri yazılar ile boru hattının deplasesi taleplerinde bulundu.

BOTAŞ, son yıllarda artan yoğun yapılaşma ve alt yapı tesisleri inşaatları nedeniyle İzmit (İPRAŞ) – İstanbul (Haramidere) 16 inçlik akaryakıt boru hattının pek çok noktada deplase edildiğini belirledi. Boru hattında genel olarak BOTAŞ adına kamulaştırma olmaması nedeniyle arsa sahiplerince pek çok noktada kesilerek çıkartıldığını belirten BOTAŞ, boru bütünlüğünün önemli derecede zarar gördüğü, genel olarak kamulaştırma yapılmaması durumunda bundan sonra da kesilerek çıkarılabileceğini tespit etti. Arsa sahiplerince zaman zaman BOTAŞ aleyhine dava açılarak geriye dönük işgaliye bedeli taleplerinin de yer aldığı görüldü.

DAVALAR SONUCU BOTAŞ, DAVA SAHİPLERİNE TOPLAMDA 605 BİN TL TUTARINDA ÖDEME YAPTI

Boru hattının belirlenen kesimlerin İSKİ ve İSU'ya devrinin Ağustos 2015 tarihi ile gerçekleşmediğini belirten Sayıştay raporunda "BOTAŞ, söz konusu hat ile ilgili kamulaştırma hususlarında muhtelif belediyelerin, Ulaştırma Bakanlığı'na gönderdiği, Ulaştırma Bakanlığı'ndan da BOTAŞ'a gönderilen, birçok yazıya muhatap bulunmaktadır." Denildi. Petrol boru hattı üzerindeki çeşitli parsellerdeki hak sahipler, BOTAŞ ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı aleyhine, 'kamulaştırmasız el atma' nedeniyle davalar açtı. Açılan davalar sonucu BOTAŞ, dava sahiplerine toplamda 605 bin TL tutarında ödeme yaptı.

Gelinen son noktada, BOTAŞ, ETKB'ye gönderdiği 24 Ekim 2013 tarihli yazıda, gereği için konunun ilgili mercilere ulaştırılması talebinde bulundu. ETKB ise BOTAŞ'a gönderdiği 27 Aralık 2013 tarihli yazısında, yıllar itibariyle yapılan yazışmalar ve çalışmalar hakkında Bakanlıkta bir bilgi bulunmadığını, konunun öncelikle hukuki açıdan BOTAŞ Hukuk Müşavirliğince incelenmesi, talebin gereken bilgi ve belgelerle, gerekiyorsa Yönetim Kurulundan geçirilerek tekrar ETKB'na iletilmesi ifade edildi. Sayıştay, İSKİ ve İSU'ya devredilmesi kararlaştırılan ancak bu devri gerçekleştirilemeyen İzmit (İPRAŞ) – İstanbul (Haramidere) 16 inçlik akaryakıt boru hattı konusunda yapılacak işlemlerin belirlenmesi için gerekli merciler nezdinde girişimde bulunulması önerdi.
CİHAN