Esra Büyükcombak
Akademisyen (Genetik ve Biyoloji Mühendisliği)
20 yıl önce, elimizde küçük bir ekran olmadan yaşayamayacağımızı kim bilebilirdi? Her gün saatlerce akıllı telefonlarımızın ve tabletlerimizin başında takılı kaldığımızı hepimiz biliyoruz. Hele korona virüsün hayatımıza girdiği bu dönemde telefon kullanımımızı ne kadar azaltmaya çalışsakta işimizin veya keyifli vakit geçirmemizin bir parçası haline geldiği için zorlanıyoruz.
Dünyanın yaklaşık %77'sinin artık bir cep telefonuna sahip olduğu tahmin ediliyor. Artan akıllı telefon kullanımı, boyun kaslarında ağrı ve gerginlik hissine ve ilerleyen zamanlarda farklı sorunlara neden oluyor. Boyun ve omuzlarda hatta belde artan kas ağrısı, maalesef gençlerde ve küçük çocuklarda bile görülür hale geldi. Araştırmalara göre bunun nedeni internette gezinmek, video izlemek, mesaj yazmak, hatta okuma yaparken baş duruşunun normal seviyeden daha aşağıda olması.
Boyun kaslarınıza ciddi zarar verebilir
Boyun bölgesinde bulunan 7 tane omurun C şeklinde durması gerekiyor. Bu kıvrım esnek hareket edebilmeyi sağlayan bir koruma mekanizmasıdır. Başınızı aşağı eğerseniz; boynunuz öne doğru hareket eder, omuzlarınız öne doğru bükülür, boyun ve omuz kaslarınız kasılır. Boyun kasları, normal şartlarda, yaklaşık 4-5 kg. olan başımızın ağırlığını desteklemek için yaratılmıştır. Başınızı öne eğdiğiniz her santim için kaslara binen yük iki katına çıkar. Hele bir de çeneniz göğsünüzdeyken akıllı telefonunuza baktığınızda boynunuza yaklaşık 25 kiloluk bir kuvvet uygulanır. Boyun kaslarınız bu ağırlığı taşımak zorunda kaldığı için boyun tutulması, kireçlenme, baş ağrısı ve hatta başka ciddi sağlık sorunlarına da neden olabilir.
Göz yorgunluğu ve uyku sorunlarına neden olabilir
Tablet, akıllı telefon ve bilgisayar gibi teknolojik aletler, kişiyi uzun süre kendine bağlayabiliyor. Ekrana çok bakmak göz yorgunluğuna neden olur. Dijital göz yorgunluğunun belirtileri arasında bulanık görme ve göz kuruluğu sayılabilir. Uzun süre ekrana bakmak, ekranın parlaklığı ve yanlış oturma şekli bu sıkıntıları tetikler. Çok iyi bildiğimiz ama yine de devam ettiğimiz bir husus daha var; o da uyku sorunlarının sebeplerinden biri olan teknolojik aletleri yatma saatine yakın kullanmak. Enerji düzeyi çok yüksek olan mavi ışık beyni uyarır, vücudun doğal sirkadiyen (biyolojik) ritmini bozar. Uykuya dalmayı zorlaştıran veya ertesi gün daha az zinde hissetmenize neden olan bu sorundan kurtulmak için kitap okumak, hafif esneme hareketleri yapmak veya banyo yapmak gibi sakinleştirici aktiviteler çözüm olabilir.
Cep telefonu kullanırken yapılan hatalardan biri de yanlış pozisyonda oturmaktır. Buna yığılmış bir pozisyonda oturmak denebilir. Bu pozisyon akciğerlerinizin genişleme yeteneğini kısıtlayarak solunum mekanizmanızı bozar. Bu durum daha az oksijen solumanıza ve kanı vücudunuza dağıtan kalbinizin daha fazla çalışmasına (pompalaması) ve yorulmasına neden olur.
Cep boyun hastalığına yakalanmış olabilirsiniz
Gün içerisinde en çok karşılaştığınız görüntü, toplu taşıma araçlarında seyahat ederken, yolda yürürken ve hatta araç kullanırken cep telefonuna bakan insanlar değil mi? Günde kaç saat telefonla vakit geçiriyorsunuz? Özellikle boyun ve omuz bölgenizde artan ağrılar var mı? Boynunuzu doğru şekilde tutabiliyor musunuz? Bu soruların cevabı bizi yabancı literatürde “text neck syndrome” olarak geçen ve dilimizde “cep boyun hastalığı” veya “cep telefonu boynu” adı verilen yeni hastalığa götürüyor. Mesajlaşma sırasında başın uzun süre aşağı eğilmesinden kaynaklanan bu duruş bozukluğunda başınız, boynunuzun ve sırtınızın orta kısmındaki eklemlerle kaslara sürekli bir baskı uygular. Hemen ağrıya neden olmayabilir, ancak zamanla bu durum sıkıntılı hale gelir. Ayrıca boynunuzun doğal kıvrımını da düzeltir. Sonucunda da omuz ağrısı, sırt ağrısı, baş ağrısı, kamburluk, kol uyuşması gibi durumlarla sonuçlanabilir.
Boynunuzu rahatlatmak için duruşunuzu düzeltin. Doğru duruş nasıldır diyorsanız, kulağınızdan omzunuza dikey bir çizgi çekebiliyor olmalısınız. Duruşunuz düzgün değilse, esneme hareketleri yapmayı deneyin. Basit esneme hareketleri bile, gerginliği ve kas ağrılarını hafifletebilir. Akıllı telefonunuzu okumak için çenenizi aşağı eğmek yerine, cihazı göz hizasına yükseltmek daha doğru bir şekildir. Aynı şey masaüstü bilgisayarınız için de geçerlidir. Ekranınız göz hizasında olmalıdır, böylece kafanız sürekli aşağı inip kas gerginliğine neden olmaz. Boyun ağrınız varsa, önce ısıtırak germe ve esneme egzersizleri yapmaya çalışın. Dokuyu ısıtan kremler de ağrıları hafifletmenize yardımcı olacaktır. Ayrıca mesaj yazmak yerine telefonunuzun sesli diktesini kullanmak çözümlerden biri olabilir. Akıllı telefonunuzu kullanmayı tamamen sınırlamak neredeyse imkansız olsa da, mola vermeyi veya daha kısa süre kullanmayı deneyin.
