Türkiye’de 15 dil yok olmak üzere

Dünyanın dört bir yanında diller yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Her iki haftada bir, dünyada bir dil yok oluyor. Birleşmiş Milletler, 21 Şubat Uluslararası Anadil Günü vesilesiyle her yıl dil çeşitliliğinin anlam ve önemine dikkat çekiyor. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) tahminlerine göre, bugün dünya çapında 6 bin dil konuşuluyor. Bunların 2 bin 500’ünün varlıkları ise tehdit altında.

Almanya’da yaklaşık 7 bin kişi tarafından konuşulan Aşağı Sorbca dili tehdit altındayken, Kuzey Amerika’daysa yaklaşık 250 kişinin anadil olarak konuştuğu Cayuga ölmek üzere. Yerli dili Dalabon ise bugün sadece 11 kişi tarafından konuşuluyor. Son sayım on yıldan fazla süre önce yapılmış olduğu için de bu rakamın 11’den daha az olması muhtemel.

Küreselleşme dillerin ölümlerini kolaylaştırıyor

Fransız Ulusal Bilimsel Araştırmalar Merkezi’nde görev yapan ve Alman Tehdit Altındaki Diller Derneği üyesi olan Katharina Haude, “Tehlikenin en önemli sinyallerinden biri ebeveynlerin çocuklarıyla kendi dillerini konuşmuyor olmaları” diyor.

DW’nin haberine göre Haude’nin bu olguyu Latin Amerika’da bizzat gözlemleme fırsatı olmuş. Araştırmacı on yıldan fazla süredir düzenli olarak Bolivya’nın kuzeyindeki Santa Ana del Yacuma’ya seyahat ediyor. 12 bin kişilik nüfusu olan kent dilbilimsel açıdan özellikle ilginç: Yerli dilleri Movima’yı konuşan son bin 500 kişi burada yaşıyor. Ancak bu kişilerin çoğu halihazırda 70 yaşın üzerinde.

Nimwegen’de bulunan Max Planck Enstitüsü bünyesindeki Tehlike Altında Bulunan Diller Arşivi’nin yöneticisi Paul Trilsbeek “Faktörlerden biri kuşkusuz küreselleşme. İnsanlar yaygın dilleri konuştukları takdirde hayatta daha iyi şansları olacağını düşünüyorlar” diyor. Süreci tetikleyen bir diğer faktör de giderek daha fazla taşralının büyük şehirlere taşınması.