Vatandaş harcamayınca vergi de toplanmıyor... Vergide son 20 yılın en düşük rakamı

⏱ Okuma Süresi 3 dk•Yayınlanma Pazar, Temmuz 21 2019

Vergi sistemindeki sorunlar ekonominin kötü gidişatı ile birlikte ortaya çıkmaya başladı. Bu yıl bütçedeki vergi payı, 2001-2002 seviyelerine geriledi.

AKP dönemi boyunca kamu gelirleri içinde verginin payı hiç daha düşük olmadı. 2019’un ilk altı ayı geride kalırken bu altı ayda merkezi yönetim gelirlerinin yüzde 76,3’ü vergilerden oluştu. Öte yandan 2019 Bütçesi’nde yıl sonu hedefi bu oranın yüzde 86 olması yönünde tahmin edilmişti. Bütçenin vergi tahsilatı konusundaki ilk altı aylık performansı hedeften gittikçe uzaklaşıyor.

AKP dönemi boyunca bu oran hiçbir zaman bu kadar düşük olmamıştı. Ekonomik durgunlukla beraber yurttaşlar vergiden olabildiğince kaçınmaya başlayınca bütçe tahmin edilenden çok daha az vergi tahsil etmeye başladı. Merkezi yönetim gelirleri içinde daha önceki en düşük oranı 2001 ve 2002 yıllarına aitti.

Bu yıllarda yaşanan ekonomik darboğaz vergi tahsilatının yapılamamasına neden olmuş ve bütçe gelirlerinin sırasıyla yüzde 75 ve yüzde 75,9 oranında vergi toplanabilmişti.

NEDEN BÖYLE OLDU?

Türkiye’nin vergi sistemi vergiyi gelir ve servet üzerinden almaktan ziyade ağırlıklı olarak harcamalar üzerinden alıyor. Yurttaşın alım gücünün düştüğü durgunluk dönemlerinde yurttaş harcamalarını kısıyor. Böylece vergiyi doğuran olay gerçekleşmemiş oluyor.

YURTTAŞ HARCAMA YAPAMIYOR

KDV, ÖTV gibi vergiler doğmuyor. Yeniçağ gazetesinde yer alan habere göre, örneğin yıl boyunca motorlu taşıtlardan toplanması planlanan ÖTV 24 milyar TL iken yılın ilk altı ayında bunun sadece yüzde 18,7’si toplanabildi. Motorlu taşıtlardan toplanan ÖTV ilk altı ayda 4,5 milyar TL ile sınırlı kaldı.

Aynı durum ÖTV’nin diğer ürünleri için de geçerli. Yaşanan sorun yalnızca ÖTV ile sınırlı değil. Yurtiçindeki mal ve hizmetlerin el değişiminde alınan KDV de tahsil edilemiyor. Yıl boyunca yurtiçinde el değiştiren ürünlerden 70 milyar TL