Veyl olsun o musalline ki!-1

Bu haftaki yazımda, zaman zaman üzerinde farklı yorumların yapıldığı Mâûn Sûresi’ne değinmeğe çalışacağım. Sûre’nin Mekki-Medeni oluşuyla ilgili rivayetleri değerlendirecek ve “veyl olsun namaz kılanlara! Onlar ki namazlarında sâhûndurlar!” âyetleri üzerinde kısaca duracağım. 

1. Mâûn Sûresi’nin Mekke’de mi, Medine’de mi indiği ile ilgili kesin bir ittifak yoktur. Mekke’de nâzil olduğunu söyleyenler çoğunluk olmakla beraber, sahabe, tabiin ve daha sonraki dönemlerdeki pek çok rivayet ve dirayet müfessiri, Sûre’nin baş tarafının Mekkî, ikinci yarısının ise Medenî olduğu/olabileceği kanaatini taşımaktadır. Mesela başta tercümânu’l-Kur’ân olarak şöhret bulmuş İbn Abbas, tâbiinin önde gelen müfessirlerinden Hasan Basrî, Katâde ve İkrime, müfessirlerden Mâturîdi, Zemahşeri, İbn Cüzeyy, hatta son dönem âlimlerinden Cemâluddin el-Kâsımî gibi müfessirler bunlardan sadece bazılarıdır. Sûreyle ilgili tarihsel arka plan adına ıskalayamayacağımız kadar önemli isimlerin, Mekki vurgusunun aksine beyanda bulunması kayda değer bir husustur.

2. Sûre’de namaz ifadesi, Mekke’de henüz namazın farz kılınmadığı da dikkate alınarak, acaba dua ya da ibadet gibi anlamlara gelebilir mi?

Aslında beş vakit namaz farz kılınmadan önce de Allah Resûlü ve müslümanların bazı dönem gizli bazı dönem açıktan namaz kıldıkları, Siyer açısından bilinen bir gerçektir. Bu husus, ister erken dönem Mekke vahiylerinden Müzzemmil Sûresi 1-4. âyetlerinde ifade edilen: “Ey örtüsüne bürünen Resulüm! Geceleyin kalk da, az bir kısmı hariç geceyi ibadetle geçir. Duruma göre gecenin yarısında veya bundan biraz daha azında veya fazlasında ibadet etmen de yeterlidir. Kur’ân’ı tertîl ile düşünerek oku.”gecenin bir kısmında kılınan namaz, isterse de Mekke döneminin sonlarına doğru nazil olan: “Saba