Yaz sıcağında serin kalan kalpler

Aslında bu haftaki yazımın konusu benim doğrudan uzmanlık alanım değil. Fakat zaman zaman gelen sorular, talepler, merak edilen meseleler yazılarımı yönlendiriyor. Bu hafta da öyle bir istek üzerine şekillendi. Ve yaz mevsimiyle birlikte sıkça karşılaşılan bazı nefsî sınavların, sadece ruhu değil bedeni de etkilediğine dair dikkat çekici bir konuya yöneldim: görsel uyaranların, arzuların ve sınırların bulanıklaştığı zamanlarda insanın biyolojik ve manevi dengesi nasıl etkilenir?

Bilim dünyası, insanın bedeniyle çevresi arasında nasıl bir etkileşim olduğunu her geçen gün farklı çalışmalarla daha iyi açıklıyor. Örneğin, 2014 yılında Stanford Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmada, artan sıcaklığın insanın stres düzeyi, dikkat kapasitesi ve dürtü kontrolü üzerinde doğrudan etkili olduğu tespit edildi. Yüksek sıcaklıkların, özellikle genç bireylerde dürtüsel davranışlara ve duygusal dalgalanmalara zemin hazırladığı gözlemlendi. Çevresel etkenlerin hormon dengelerini değiştirmesi ve duyuları fazlaca uyarması kişisel özelliklerde iniş çıkışlara neden oluyor. Bu durumlar manevi dünyamızı da şekillendiriyor. Hal böyleyken, iffet ve edep dediğimiz ölçülü duruş; sadece bir ahlâk meselesi değil, aynı zamanda bir fizyolojik korunma biçimi gibi devreye giriyor.

İnsan bedeni yaz mevsimiyle birlikte bir takım değişimler geçirir. Güneş ışığının artışıyla serotonin seviyesi yükselir, dopamin daha kolay tetiklenir, melatonin azalır. Bu da zihinsel uyanıklıkla birlikte, duygusal dalgalanmalara ve hazza yönelimi artıran bir arayışa neden olur. Kıyafetlerin hafiflemesi, sosyal alanların genişlemesi, insan ilişkilerindeki mesafenin fiziksel olarak daralması... Tüm bu çevresel faktörler, bedene dışarıdan gelen çağrıları daha yoğun hissettirir. İşte böyle bir dönemde, insan sadece dış uyarana değil; kendi içinden yükselen dürtüle