Batı ve Rusya arasında jeopolitik mücadele: Özbekistan

Özbekistan'da, çok yönlü dış etkenler ile ideolojik iç baskının tezahürleri arasında gerilim artıyor. Taşkent, bir taraftan resmi söylem olarak Moskova ile stratejik ortaklıklarını sürdürüyor ve yakınlaşmayı dillendiriyor. Avrasya entegrasyon toplantılarına, BDT ve Şanghay İşbirliği Örgütü zirvelerine katılıyor. Diğer taraftan ise ülke, yönetim tercihi olarak Batı yanlısı bir sisteme ve kültür ortamı akışına kayarak oraya daha fazla odaklanıyor.

Halen Rusça, günlük hayatta ve iş dünyasında önemli bir iletişim olmaya devam ediyor. Milyonlarca göçmen işçi Rusya'da çalışıyor, kendi ülkelerine para transferleri yaparak, Özbekistan ekonomisini güçlendiriyor. Bunun yanında Moskova, Özbekistan'ın Büyük Avrasya projelerine katılımına özgüvenle yaklaşıyor. 

Özbekistan, 2020 yılında devlet kurumlarında Özbek dilinin kullanılmasını zorunlu kılan bir yasa çıkardı. 2024'te Moskova Crocus alışveriş merkezine düzenlenen terör saldırısının ardından göçmenlerle bağlantılı gerginlikler yoğunlaştı. Rusya’ya girişler ve oturum şartlarında değişiklikler Özbek vatandaşları da etkiledi. Bu gelişmeler iki başkentte, karşılıklı olarak yetkilileri zora sokan adımların atılmasını doğurdu.

Özbekistan'ın Rus diline karşı tutumu ve özellikle son zamanlarda, Rusya yanlısı gazetecilere yönelik yaklaşımlar ilişkileri olumsuz etkiledi. Rusça konuşan gazeteciler ve blog yazarları üzerindeki baskı özellikle gerilimi artıran unsurlar olarak karşımıza çıktı. Ülkede zengin Rus kültürü geçmişi ve Rusça kaynaklı bilimsel birikim halen önemseniyor. Bu nedenle Rusya ve Rusça karşıtı söylemler iç gerilimi de artırıyor. 

Rusya karşıtı söylemleri kendi bloğunda eleştiren yazar Aziz Khakimov'un gündeme düşmesi çok bariz bir örnek olarak kamuoyunu meşgul ett