1915'teki Ermeni olaylarının tanımına ilişkin tutumunu değiştirmesiyle gündeme gelen ABD'deki Yahudi Kuruluşu Anti-DefamationLeague (ADL-İftira va İnkarla Mücadele Birliği), yeni açıklamasında, Türkiye'nin, Ermenistan ile ortak bir komisyon kurulması yönündeki önerisine destek vererek, uzlaşma amacıyla iki ülkeyi bir araya getirmeye çalışacağını duyurdu. ADL'in ulusal başkanı Glen Lewy ve ulusal direktörü Abraham Foxman'in imzalarıyla yayınlanan açıklamada, ''iki ülke arasındaki geniş görüş ayrılıklarının çözülmesine katkı için, Türkiye'nın yakın zamanlarda çeşitli defalar önerdiği ortak komisyon kurulmasına, Ermenistan'ın olumlu cevap vermesini sağlayacak bir atmosferi oluşturacak adımlarıcesaretlendirmeliyiz'' denildi. Bu konunun, ABD Kongresi gibi bir foruma bırakılmasının uygun olmadığı belirtilen ADL'nin açıklamasında, birçok tanınmış tarihçi, insan haklarısavunucusu ve dünya liderinin, bilgi, tecrübe ve yargı yeteneklerini böyle bir konuya ayırabileceğine inanıldığı, ADL'in de, böyle ortamınhazırlanmasına katkıya hazır olduğu kaydedildi. ADL açıklamasında, Nobel ödüllü Yahudi profesör Elie Wiesel'in, geçen aylarda uzlaşma için Türkiye ve Ermenistan'a somut adımlar önerdiği ifade edilerek,şimdi de Wiesel'in, iki toplumun ortak tarihinin incelenmesi için Türk ve Ermeni uzmanların bir araya gelebileceği bir kurumun oluşturulmasınıdestekleyeceği dile getirildi. Açıklamada, birçok tarihçinin 1915 olaylarını ''soykırım'' olarak nitelediği iddia edilerek, ancak bu konunun akademik olarak daha fazla araştırılabileceğikaydedildi. ADL açıklamasının sonunda, ''ADL ve Amerikan Yahudi toplumu, Türkiye ve Ermenistan'in bunu gerçekleştirmesi yönündeki çabaları desteklemeyedikkatini odaklamalı'' denildi. Foxman imzasıyla Salı günü yayımlanan açıklamada ADL'in, 1915 olaylarının ''soykırım'' olduğu kanısına vardığı dile getirilmiş, ancak bu konuda Kongre'dentasarılar geçirilmesi yönündeki çabalara ADL'in karşı çıkmaya devam edeceği kaydedilmişti. Öte yandan Amerikan Yahudi Komitesi (AJC) adlı başka bir Yahudi kuruluşunun icra direktörü David Harris, teşkilatın internet sitesinde yayımlanan makalesinde, Yahudi toplumunun, ''tarihi gerçekleri korumasıgerektiğini'' yazdı. Harris, 1993'te ''Yahudi Soykırımının İnkarı'' adlı bir kitap yazan AJC uzmanlarından Kenneth Stern'in, ''Ermeni soykırımının, tartışılabilir bir konu veya eski tarih olarak kabul edilmesi, Yahudi soykırımınıninkarına karşı çıkanlar için iyi bir pozisyon değil'' dediğine işaret ederek, Stern'in haklı olduğu görüşünü ileri sürdü. Buna karşılık Harris, konu hakkında AJC adına bir hükümde bulunmadı. AJC'nin iletişim direktörü Kenneth Bandler ise, Jerusalem Post gazetesine açıklamasında, ''daha önce de söylediğimiz gibi bu konu, en iyi şekilde üçüncütaraflarca değil, ilgili taraflarca (Türkiye ve Ermenistan) çözülebilir. ABD devletinin bir kolunun (Kongre'nin), 'soykırım' ilan eden bir tasarıyla bunakarışması yararlı olmaz'' dedi. GÜL: BEDELİ AĞIR OLUR Ankara'da ilk olarak Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, görev süresi dolduğu için veda ziyaretine gelen İsrail Büyükelçisi Pinhas Avivi'ye Yahudi lobisinin tavır değiştirmesi halinde bedelinin ağır olacağını ve Ankara-Tel- Aviv ilişkilerinin de bozulabileceği mesajını verdi ve İsrail yönetiminin Yahudi lobisi üzerindeki etkisini de kullanmasını istedi. İsrail Büyükelçisi Avivi'nin de, kararın kendileri için de sürpriz olduğunu belirterek "Biz de çok şaşırdık? Böyle bir şey beklemiyorduk" dediği öğrenildi. Erdoğan da İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres ile yaptığı telefon görüşmesinde ABD'deki Musevi lobisine telkinde bulunmasını istedi. Peres de "Elimizden geleni yapacağız" yanıtını verdi. Ankara, girişimlerin sonucunu dün gece yarısı aldı. ADL, internet sitesinde yaptığı bir açıklamada soykırım iddialarını yumuşattı. Türkiye'nin de desteklediği ortak komisyon kurma fikri benimsenen açıklamada, "Öyle bir atmosfer yaratmalıyız ki Ermenistan, Türkiye'nin yakın dönemde yaptığı önerilere olumlu bir tepki vermeli. Böylece ortak bir komisyon kurularak Türkiye- Ermenistan arasındaki farklılıklara bir çözüm katmayı başarabilelim" denildi. Siteden, 'soykırımın' tanınacağına ilişkin kararın çıkarılmaması ise dikkat çekti. 'Türk halkı çok rahatsız' Dışişleri Bakanlığı'nda konuyla ilgili yapılan değerlendirme toplantılarının ardından Türkiye'nin Washington Büyükelçiliği'ne ADL'nin bu kararı almasının ardındaki gelişmelerin araştırılması talimatı verildi. Diplomatik kaynaklar, "ABD'deki Ermeni lobisinin bu kararın alınmasında ne gibi bir rol oynadığını da araştırıyoruz" dedi. Başbakan Tayyip Erdoğan da İsrail'in yeni Cumhurbaşkanı Şimon Peres ile telefon görüşmesi yaptı. Alınan bilgiye göre, Erdoğan'ı arayan Peres, ADL'nin kararından sonra Başbakan'a bu konuda neler yapılabileceğini sordu. Erdoğan da Türkiye'nin durumdan duyduğu rahatsızlığı güçlü bir şekilde dile getirdi. "Türk halkı çok rahatsız" diyen Erdoğan, Peres'ten özellikle ABD'deki Musevi lobisine telkinde bulunmasını istedi. Peres de "Elimizden geleni yapacağız" yanıtını verdi. Başbakan, ABD'deki Türk lobisinin Musevi lobisi ile işbirliği yapabileceğini de belirtti. Terör örgütü PKK'ya yakınlığı ile bilinen Fırat Haber ajansında yer alan bir haberde Türkiye ile İran'ın Kandil dağına ortak operasyon düzenlediği iddia edildi. Haberde, iki yüze yakın Türk askeri gücünün Gürbulak sınır kapısından otobüslerle, Irak sınırına hareket ettikleri öne sürüldü. Habere göre üst düzey İranlı bir yetkili, PKK'ya karşı ortak operasyon konusunda Türkiye ile anlaştıklarını belirterek, şöyle dedi: "16 Temmuz tarihinde İran Petrol Bakanı Kazım Veziri Hamaneh'in Türkiye ziyareti sırasında İran ordusu ve istihbaratından bazı yetkililer Türkiye'ye geldi. Bu görüşmelerde, PKK'ya yönelik ortak harekat yapma kararı alındı. Türkiye ve İran PKK ve PJAK'a ortaklaşa operasyon düzenleyeceklerini, Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari'ye de ilettiler ve gerekli izinler alındı." * Haaretz: İnkârla Mücadele Birliği (ADL) Ermeni 'soykırım'ı iddialarını, Ermeni lobisinden ve Yahudi lobisinin bir bölümünden gelen baskıya artık direnemediği için kabul etti. ADL, Ermeni ve Yahudiler'in öfkesine kurbanı oldu. Diğer bir çok Yahudi organizasyonu Ermeni 'soykırımı' konusunda mesafeli. * Jerusalem Post: Türk Dışişleri Bakanlığı'nda yapılan bir "üst düzey toplantıda", Türkiye'nin Tel Aviv Büyükelçisi Namık Tan'ın tatilini yarıda keserek İsrail'e dönmesi ve ADL'nin "soykırım" iddialarıyla ilgili harekete geçmesi kararı alındı. (Türk Dışişleri bu iddiayı doğrulamadı.)