'Ehliyet sıfırlama, hafıza pilini çıkarma, hız sınırını yüzde 20 düşük göstermek için cihaz kalemini eğme' hileli yöntemlerden bazıları. Takograf yetkili bayii Mehmet Tuncer, acı gerçeği şöyle özetliyor: "5-10 lira karşılığında takograf cihazı sıfırlatılıyor." Kazanın ardından yapılan ilk incelemede, her iki aracın da aşırı hız yaptığı tespit edildi. Emniyet ve jandarma personeline takograf uygulamaları konusunda seminerler veren Mehmet Tuncer, feci kazanın ardından acı bir gerçeğe işaret etti. Uzun yol şoförlerinin, hız ve dinlenme saati gibi kurallara uygunluğunu kontrol etmeye yarayan takograf cihazının bütün hilelerini bildiklerini anlatan Tuncer, "Takografı satan firmalar ile tamir ve bakım işlemlerini yapan elektronikçiler sürücüye hilesini de öğretiyor" dedi. Takograf uygulamaları konusunda uzun bir geçmişe sahip olan Türkiye, AETR anlaşması uyarınca 16 Haziran 2010'dan itibaren dijital (sayısal) takograf uygulamasına geçti. Anlaşmanın yürürlüğe girmesinin ardından araç tescili yaptıran firma ve sürücülere dijital takograf kullanması şartı getirildi. Ancak bu tarihten önce alınmış olan ve hileye daha elverişli eski yapım takografların kullanılmasına izin verildi. Yeni uygulamada dijital takografların akıllı kartları Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından üretildi. Akıllı kartla çalışan dijital takograf, sürücülerin sürüş periyotlarını 12 ay boyunca hafızasında tutabiliyor. Aynı zamanda polis tarafından ulaşılmak istenildiğinde hatalara ilişkin bilgileri, sistemi tahrif etmeye yönelik girişimleri, hız sınırı ihlallerini, kalibrasyon ayrıntılarını da hafızasında tutuyor. Ancak dijital takografın da kısa zamanda hilesi bulundu. İsmini vermek istemeyen bir yönetici, "Zaman zaman yaptığımız denetimlerde daha önce bilinmeyen, mıknatıs yardımıyla dijital takograf sisteminin de suistimal edildiğini tespit ettik." diye konuştu. Aynı zamanda takograf yetkili bayii olan Mehmet Tuncer ise kullanılan hile yöntemlerini şöyle sıralıyor: Ehliyet sıfırlama, kalibrasyon değerini düşük gösterme, hafıza pilini çıkarma, hız sınırını yüzde 20 düşük göstermek için cihaz kalemini eğme, şanzımana ilave sistem yaptırma, sensör kablosu üzerindeki sinyal hatlarına ek cihaz bağlama, takografın içinde bulunan iğnelere lastik takma, bantlama ya da sigara izmariti koyma ve takografları uzaktan kumanda cihazıyla yanıltma... Mehmet Tuncer, durumun vahametini şu sözlerle özetliyor: "Takografın hilesini bilmeyen sürücüler de her TIR ve kamyon garajında çalışan seyyar bayilerde 5-10 lira karşılığında takograf cihazını sıfırlama imkânı buluyor. Ehliyet sıfırlandığında saatlerce yolda olan araç ilk defa yola çıkmış gibi görünüyor." diyor. Tuncer'e göre yapılması gereken, daha üst nitelikli bir yazılımla denetlemelerin sağlanması. Ayrıca hile yapan sürücülere yazılan cezaların firmaya da yansıtılması. Tuncer, teknik servislerin de denetimden geçmesi gerektiğini ifade ediyor. Takograf uzmanı Bilal Yeşil ise "Yeni yönetmelikte firmaların takograflarla ilgili işlemlerinin her yıl denetlenmesi gerekiyor. Ancak bunu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı mı, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı mı, İçişleri Bakanlığı mı kimin yapacağı belli değil. Bu sebeple yönetmelikte ciddi eksiklikler var." diye konuşuyor. TOBB Takograf Araştırma ve Uygulama Merkezi Proje Yöneticisi Selçuk Yılmaz, dijital takografın kullanım oranının yüzde 3'lerde olduğunu belirtiyor. 1-2 yıl içerisinde eski tip takografların kaldırılacağını anlatan Yılmaz, dijital takograflarda sistemin güvenilirliğinin önemli olduğunu ve hilesinin bulunmadığını belirtiyor. Bu arada, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı sorumluluk alanlarında yapılan trafik denetimlerinde 2010 yılında 122 bin 743 takograf cezası kesildi. ZAMAN