OMCT: İşkence'de Türkiye yüksek riskli ülke

⏱ Okuma Süresi 3 dk•Yayınlanma Cuma, Temmuz 4 2025

Türkiye, yeni yayımlanan uluslararası bir endekste işkence ve kötü muamele açısından “yüksek riskli ülke” olarak sınıflandırıldı. Dünya İşkenceye Karşı Örgüt (OMCT) tarafından hazırlanan Küresel İşkence Endeksi, 26 ülkeyi değerlendirdi ve Türkiye’yi en yüksek ikinci risk grubuna yerleştirdi. Endekse göre ülkede sistematik hak ihlalleri yaşanıyor, polis şiddeti cezasız kalıyor ve işkenceye karşı yasal koruma mekanizmaları zayıf.

Turkish Minute’te yer alan habere göre, endeks, Türkiye’den İnsan Hakları Derneği (İHD), Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) ve Toplum ve Hukuk Araştırmaları Vakfı’nın (TOHAV) katkısıyla geliştirildi. Yedi başlıkta yapılan değerlendirmede siyasi irade, gözaltı koşulları, sivil alanın durumu, mağdur koruma sistemleri ve başvuru yolları gibi kriterler dikkate alındı.

Türkiye hakkındaki veriler, 2023 ve 2024’te toplanan bilgilere dayanıyor. OMCT, özellikle 15 Temmuz 2016’daki darbe girişiminden sonra ilan edilen OHAL döneminin fiilen devam ettiğini, keyfi uygulamaların sürdüğünü belirtiyor.

Siyasi soruşturmalarda işkence yaygın

Endeks, işkencenin en çok Terörle Mücadele Kanunu (TMK) kapsamında yürütülen siyasi soruşturmalarda görüldüğünü vurguluyor. Bu yasa, muhalif gazeteciler, Kürt aktivistler ve hükümet eleştirmenlerinin tutuklanması için sıklıkla kullanılıyor. TMK’nın muğlak dili ve geniş yorumlanabilirliği, adli denetimin zayıf olduğu bir ortamda işkence riskini artırıyor.

Avrupa’nın en kalabalık hapishane nüfusu

Türkiye, Avrupa Konseyi üyesi 46 ülke arasında en fazla mahkum barındıran ülke oldu. Hapishanelerde 416 binden fazla kişi bulunuyor ve her 100 bin kişiden 424’ü cezaevinde. Kapasite ise yüzde 109.2 oranında aşılmış durumda.

Mahkumlar arasında 4 binin üzerinde ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alan kişi var. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 2014 tarihli bir kararında Türkiye’nin bu uygulamasını “insanlık dışı muamele” olarak nitelendirmiş ve mahkumlara topluma yeniden katılma umudu tanınmadığını belirtmişti.

BM tarafından kabul edilen Nelson Mandela Kuralları’na göre, günde 22 saatten fazla, 15 günü aşan tek kişilik hücre cezaları işkence sayılıyor. En