Tuğba Yardımcı Mısır - Dünyada her geçen gün değeri artan tıbbi ve aromatik bitkiler açısından zengin olan Rize'de, bu bitkilerin çok tanınmadığı ve ekonomik açıdan değerlendirilemediği bildirildi. Rize Üniversitesi (RÜ) Pazar Meslek Yüksek Okulu Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Programı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Gülsüm Yaldız, AA muhabirine yaptığı açıklamada, RÜ Öğretim Üyesi Turan Yüksek ve Kilis 7 Aralık Üniversitesi Öğretim Üyesi Nazım Şekeroğlu'nun da katılımıyla ''Rize'de Orman ve Kıyı Köylerinin Kalkındırılmasında Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Önemi'' üzerine çalışma gerçekleştirdiklerini belirterek, ortaya çıkan sonucun 3. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi'nde yayımlandığını söyledi. Gelişen teknoloji, değişen ve artan ihtiyaçlar doğrultusunda insanların doğaya ve doğal ürünlere olan talebinin tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de artmaya başladığını ifade eden Yaldız, ''Son yıllarda kimyasal ürünlerin olumsuz yan etkilerinin ortaya çıkmasıyla birlikte, gıda ve sağlık ürünleri başta olmak üzere günlük hayatımızda doğal ürünlerin oranı giderek artmaktadır. Bu anlamda odun dışı orman ürünleri olarak tanımladığımız bilimsel arenada tıbbi ve aromatik bitkiler grubunda ele alınan ve henüz doğallıkları bozulmamış ürünlerin toplanması, kullanımı ve ticaretinde büyük gelişmeler olmaktadır'' dedi. Yaldız, Türkiye'nin zengin bitki çeşitliliğinin içerisinde yer alan ve yöre insanına ekonomik getiri sağlayan odun dışı orman ürünlerinin Doğu Karadeniz bölgesi insanına sağladığı katkının da önemli olduğunu vurgulayarak, ''Biz de bu çalışmayla Rize'de orman ve kıyı köylerinin kalkındırılmasında tıbbi ve aromatik bitkilerin önemini irdeledik. Çalışma sonucunda, tıbbi ve aromatik bitkiler bakımından oldukça zengin olan yörede konu ile ilgili olarak yapılacak üretim çalışmalarının bölge insanına ciddi anlamda ekonomik katkı sağlayabileceği sonucuna vardık'' diye konuştu. Rize yöresinin çok zengin bir floraya sahip olduğuna dikkati çeken Yaldız, şöyle devam etti: ''Bu flora içinde 70'den fazla tıbbi ve aromatik bitki türünün olduğu belirtilmesine rağmen, gerçek sayı tam olarak bilinmemektedir. Rize florasının, doğal çay olarak kullanılan bitkiler, baharat olarak kullanılan bitkiler, çiçekleri toplanan ve satılan bitkiler, gıda olarak kullanılan bitkiler, zamk ve reçine olarak kullanılan bitkiler, yurt dışında ilaç hammaddesi olarak kullanılan bitkiler yönünden zengin olduğu görülmektedir. Ancak Rize yöresinde yaşayan halk ile yapılan söyleşilerde bir kaç tür dışında, yani ıhlamur, çörek otu, pul biber, kimyon, tarçın, ebegücemi, nane, karabiber, yeşil çay, zencefil tıbbı ve aromatik bitkilerin pek fazla bilinmediği ve bu bitkilerin yetiştiriciliği ve ticareti hakkında fikir sahibi olmadıkları belirlenmiştir.'' -''VERİMLİLİĞİ YÜKSEK ÜRÜNLERİN ÜRETİMİ TEŞVİK EDİLMELİ''- Yaldız, tarım arazilerinin yetersiz olduğu Rize yöresinde istihdam imkanlarının çok kısıtlı olduğunu anlatarak, şunları söyledi: ''Yöredeki odun dışı orman ürünlerinin sağlıklı bir envanterinin yapılması, bu bitkilerin yöre insanına tanıtılması, korunması, bilimsel verilere uygun olarak üretilmesi, hasat edilmesi, depolanması ve pazarlanması ve yaygınlaştırılmasının sağlanması durumunda başta orman köylüsü olmak üzere yöre insanlarının sürdürülebilir kalkındırılmasında önemli katkılar sağlayabilecek güçlü bir potansiyele sahiptir.'' Bu amaçla, odun dışı orman ürünlerinin sağlıklı bir envanterinin yapılması, doğal yayılış alanlarının öncelikli korunmaya alınması, halk arasında bu bitkilerin ekonomik önemleri konusunda farkındalık yaratılması ve sürdürülebilir doğal bitki toplamaları konularında eğitimin yaygınlaştırılmasının, bölgede hem biyolojik çeşitliliğin korunması hem de yöre halkına ek gelir kaynağı sağlanması bakımından büyük önem taşıdığını belirten Yaldız, ''Ancak, ekonomik değeri yüksek olan bu ürünlerin tekniğine uygun ve planlı bir şekilde yetiştirilebilmesini sağlayacak eğitimli iş gücü yörede bulunmamaktadır. Bu nedenle bitkilerin planlı ve sürdürülebilir yetiştiriciliğini sağlamak için çağdaş bilgi ile donanmış eğitimli iş gücünün zaman geçirilmeden yetiştirilmesi gerekmektedir'' dedi. Yaldız, bu ürünlerin ormanın uygun kesimlerinde yaygınlaştırılması ve özellikle orman köyleri yakınında kültüre alınmasının desteklenmesi gerektiğini ifade ederek, ''Bütün bunlara taban oluşturmak üzere odun dışı orman ürünlerinin doğal ortamdan toplanması, kültüre alınması ve ticaretine ilişkin bir politikanın oluşturulması ve konu ile ilgili gerekli hukuki düzenlemeler ivedilikle yapılmalıdır. Arz açığı olan ve kültüre alınabilecek, verimliliği yüksek odun dışı orman ürünleri üretimi teşvik edilmelidir'' diye konuştu. Ar-Ge çalışmalarındaki odun dışı orman ürünlerinine ilişkin çalışmaların payının artırılması, bu doğrultuda araştırma enstitülerinden birinin bu konu temelinde örgütlenmesinin sağlanması gerektiğini savunan Yaldız, şunları kaydetti: ''Üretimin programlanması, ürünlerin toplanması, paketlenmesi, taşınması, depolanması ve nakliye işlemlerinin belirlenecek standartlara göre yapılması için kooperatif, köy tüzel kişileri, sivil örgüt, dernek benzeri kuruluşların işbirliği içerisinde olmaları ve ulusal bir kurul oluşturmaları gerekmektedir. Ulusal kurulun yanında bu sektörün içinde yer alan ögelerin bütünleşmesi, uyumu, çıkarlarının korunması, tanıtım, iletişim, bilgilendirme işlevlerini gerçekleştirecek bir sivil toplum örgütünün oluşturulması sağlanmalıdır. Rize yöresinde yaşayan halkın büyük çoğunluğu bir kaç önemli tür dışında odun dışı orman ürünlerinin pek çoğunun taşıdığı ekonomik önem hakkında bilgi sahibi değil. Orman köylüsünün de büyük bir çoğunluğu odun dışı orman ürünlerini tanıyamamakta ve onlardan yeterince faydalanamamaktadır. Bu da göstermektedir ki orman otlak ekosistemlerinde bulunan ve her geçen gün piyasa değeri artan odun dışı orman ürünlerinin potansiyeli yeterince değerlendirilememektedir.'' -RİZE YÖRESİNDE BULUNAN BİTKİLER- Yaldız, Türkiye'de ticareti yapılan ve Rize'de ormanlık ve otlak alanlarda bulunan bitkileri şöyle sıraladı: Doğal çay olarak kullanılan bitkiler: Anzer kekiği, yalancı iğde, Anadolu kestanesi, Kafkas ıhlamuru, mavi meyveli ayı üzümü, yaban mersini, karayemiş, uzun yapraklı nane, bahçe nanesi, sarı kantaron, civanperçemi, papatya, büyük ısırgan otu, küçük ısırgan otu, ada çayı, şerbetçi otu, büyük yapraklı sinir otu, çuha çiçeği, güvey feneri, sığır kuyruğu, Anadolu şimşiri yaprağı, ahududu, kuşburnu, melek otu, dar yapraklı sinirli ot ve tırmanıcı yoğurt otu. Çiçekleri toplanan ve satılan bitkiler: Kardelen, sarı çiçekli zambak, safran ve acı çiğdem. Baharat olarak kullanılan bitkiler: Kekik, uzun yapraklı nane, bahçe nanesi, gümüşdüğme, defne ve sumak. Gıda olarak kullanılan bitkiler: Safran, büyük ebegümeci, kara hindiba ve kuşburnu. Zamk ve reçine olarak kullanılan bitkiler: Geven, Anadolu şimşiri yaprağı, sarı çiçekli zambak, sarıçam, mor çiçekli orman gülü ve adi ardıç. Hayvan hastalıklarında kullanılan bitkiler: Civanperçemi, sığır kuyruğu ve kar ot. Haşere böcek öldürücü olarak kullanılan bitkiler: Yavşan otu, civanperçemi. Boya bitkisi olarak kullanılan bitkiler: Sarı papatya, yavşan otu, barut ağacı, sarıçam ve otsu mürver. Yurt dışında ilaç hammaddesi olarak kullanılan bitkiler: Civanperçemi, Sarı papatya, yavşan otu, ebegümeci, büyük sinirli ot, kuşburnu, adi porsuk, kara hindiba, Kafkas ıhlamuru, öksürük otu, büyük ısırgan otu, mavi meyveli ayı üzümü, sığır kuyruğu, kar ot, yüksük otu, datura, basur otu, güzel avrat otu, ballıbaba, kedi otu ve dar yapraklı sinirli ot. (TY-MK-HMD)15.06.2011 11:39:50