Diktatörlüklerde başarısız darbe girişimleri iktidarı şahsileştiriyor

Euronews'te yer alan habere göre Gabon'da asker yönetime el koyarken, Nijer'de temmuz sonunda gerçekleşen darbe sonrası gerilim sürüyor. Afrika ve Latin Amerika ülkeleri sık sık darbelerle gündeme geliyor. Bunların bazıları ise başarısızlıkla sonuçlanıyor. Avrupa ülkelerinde de eskiden darbe veya darbe girişimleri görülüyordu. Peki, başarısız darbe girişimlerinden sonra iktidarlar nasıl bir politika izliyor?

114 ülkede 65 yılı kapsayan akademik araştırmaya göre diktatörlüklerde başarısız darbe girişimlerinin ardından iktidarlar hızla şahsileşiyor. Bu şahsileştirme de darbe girişimlerinden hemen sonra gerçekleşiyor. Amaç ise gücü pekiştirmek.

“Kişiselleştirme Telaşı: Diktatörlüklerde Başarısız Darbeler Sonrası Güç Konsantrasyonu” başlıklı makale Cambridge Üniversitesi bünyesindeki British Journal of Political Science’ta (Britanya Siyaset Bilimi Dergisi) yayımlandı. Amerikan Purdue Üniversitesi’nden Joan C. Timoneda, İspanyol Pompeu Fabra Üniversitesi’nden Abel Escribà-Folch ve Amerikan Carnegie Mellon Üniversitesi’nden John Chin’in yazdığı makale 1946-2010 yılları arasında 114 ülkeyi kapsıyor.

Makaleye göre başarısız darbe girişimlerinden sonra diktatörlerin iktidarını kişiselleştirmesi doğrusal şekilde olmayabilir. Hatta başarısız darbe girişimlerinden sonra çoğu zaman bu belirgin şekilde hızlanır. Bunun mantığı ise şöyle: başarısız darbe girişimleri; diktatörlere güç toplamak için güçlü gerekçeler ve geniş fırsatlar sunan bilgi ifşa olaylarıdır. Lider; bu fırsat penceresini, iktidardaki koalisyon pahasına gücünü hızla pekiştirmek için kullanır.

Makalenin başlığında “telaş” kelimesinin sebebi de kişiselleştirmedeki hıza dikkat çekmek. Zamana yayarak giderek artan şahsileştirmeden ziyade darbe girişimlerinden sonra bu şahsileştirme hızlı şekilde gerçekleşiyor.

Makalenin yazarları diktatörlerin hangi şartlarda ve daha da önemlisi ne zaman iktidarlarını şahsileştirdikleri sorusuna yanıt arıyor.