Mucize beklentisi ve ticarete yeni yolculuklar

⏱ Okuma Süresi 3 dk•Yayınlanma Perşembe, Ağustos 3 2017

Anadolu’da devlette memur olmaya ve bunun rahatlığına dair çok söz var. “Devlet iki kulplu bir kazan tut ucundan sen de kazan”, “Devlete sırtını dayarsan yıkılmazsın”, “Devlet malı deniz, yemeyen domuz”…

Bu türden lafların aslında hepsi sıkıntılı, sakıncalı. Devlete/memuriyete ve kamu hizmetine bakıştaki çarpıklığı gösteriyor. Böylesi niyetle girilen memuriyetten ne devlet ne de millet fayda görüyor. Devlet memuriyeti siyasetçiler için yandaşları, eşi dostu yerleştirecek kolay istihdam kapısı görülürken, çalışanlar için “garanti ve rahat iş” olarak anlaşılıyor.

Evrensel değerler ve İslam ahlakı açısından çok sakıncalı olan bu anlayış maalesef dindarlar, muhafazakârlar arasında da yaygın. Yaklaşık yüz yıl önce Bediüzzaman bu anlayışın zararlarını bize izah etmiş. İktisat Risalesi’nde çalışma ile iktisat ve şükür arasında bağ kurarak israfın ve kanaatsizliğin çalışma şevkini kırdığını, insanı atalete, tembelliğe ittiğini ifade etmiştir.

“İktisatsızlık yüzünden müstehlikler çoğalır, müstahsiller azalır. Herkes gözünü hükümet kapısına diker. O vakit hayat-ı içtimaiyenin medarı olan san’at, ticaret, ziraat tenakus eder. O millet de tedennî edip sukut eder, fakir düşer.” (19. Lem’a).

Peki memuriyet bizatihi kötü bir şey midir? Kimse memur olmamalı mı? Memurlar olmazsa kamu hizmetleri nasıl yürüyecek?

Bediüzzaman bazı din adamlarının ve vaizlerin “İnsanların en hayırlısı onlara en faydalı olandır” Hadisinin hikmetini anlamayarak kanaati tembelliğin unvanı haline getirdiklerini insanların çalışmaya, kazanmaya ve üretmeye meylini kırıp şevkini söndürdüklerini ifade etmektedir. “Gayr-ı tabiî ve tembelliğe müsait ve gururu okşayan imâret maişetine el atıp belâmızı bulduk” diyerek Devlet memurluğunun, yöneticiliğe heveslenmenin gururu okşamakla birlikte ümmetin, Müslümanların yararına olmadığını beyan etmektedir. Bediüzzaman’a göre insanların geçimini temin etmesi için esas ve tabii yol memuriyet ve imaret değildir. Maişet için tabii ve meşru yol sanat, ziraat ve ticarettir. Memuriyet ve imarete millete, topluma hizmet için girilebileceğini, bunun dışındaki sebeplerle girmenin bir tür dilencilik olduğunu söy