Uluslararası Af Örgütü: Türkiye’de insan hakları geriye gidiyor, Yalçınkaya kararı uygulanmadı

⏱ Okuma Süresi 3 dk•Yayınlanma Salı, Nisan 29 2025

Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International), 2024 yılına ilişkin insan hakları raporunda Türkiye’ye dair ağır eleştirilerde bulundu. Rapor, Türkiye’de ifade özgürlüğü, adil yargılanma, toplanma ve örgütlenme haklarının ciddi biçimde ihlal edildiğini vurgularken; AİHM’in emsal niteliğindeki Yüksel Yalçınkaya kararı başta olmak üzere birçok bağlayıcı karara uyulmadığını kaydetti.

TR724'ten Ensar Nur'un haberine göre raporda, yürütmenin yargı üzerindeki etkisinin arttığı ve Anayasa Mahkemesi ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarının sistematik olarak göz ardı edildiği belirtildi. Özellikle muhalif siyasetçiler, gazeteciler ve insan hakları savunucularına yönelik temelsiz soruşturmalar ve mahkumiyetlerin devam ettiği aktarıldı.

Kavala, Demirtaş ve Yalçınkaya kararları yok sayıldı

Raporda, 2016 sonrası “silahlı terör örgütüne üyelik” suçlamasıyla mahkum edilen öğretmen Yüksel Yalçınkaya’nın durumu da yer aldı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 2023 yılında verdiği kararda, Yalçınkaya’nın adil yargılanma, kanunsuz ceza verilemeyeceği ve örgütlenme özgürlüğü haklarının ihlal edildiğine hükmettiği hatırlatıldı. Ancak Türkiye’de yapılan yeniden yargılamada bu karar dikkate alınmadı ve Yalçınkaya yeniden mahkum edildi. Dosyası yıl sonu itibariyle temyiz aşamasında bekletiliyor.

Ayrıca, Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş gibi AİHM’in serbest bırakılması gerektiğini açıkça belirttiği diğer siyasi tutukluların da hâlâ cezaevinde tutulduğu vurgulandı.

Keyfi gözaltılar ve protesto yasağı yaygınlaştı

Amnesty’nin raporu, 2024 yılı boyunca barışçıl toplanma özgürlüğüne yönelik ağır kısıtlamaları da belgeledi. Cumartesi Anneleri’nin eylemlerinin sınırlanması, Onur Yürüyüşleri’nin yasaklanması, Filistin’e destek gösterilerine yönelik müdahaleler ve çok sayıda keyfi gözaltı raporda geniş yer buldu. Özellikle 1 Mayıs’ta Taksim Meydanı’na çıkmak isteyen yurttaşlara yönelik polis müdahalesi ve gözaltılar, Anayasa Mahkemesi’nin önceki kararlarına rağmen sürdürülen hak ihlalleri olarak kayda geçti.

Rapor, Açık Radyo’nun yayın lisansının iptal edilmesi ve LGBTİ+ topluluğu tarafından düzenlenen etkinliklerin yasaklanmasını da ifade özgürlüğüne yönelik ciddi tehditler arasında sıraladı.

Türkiye’nin iklim politikaları “kritik derecede yetersiz” bulunurken, ülkedeki yaşam maliyeti krizinin insan haklarıyla doğrudan bağlantılı