Hayat veren işlere koşunuz

Özünde muhteşem olan hayat, varlık ve insanla bir kez tanıştık. Her gün yeniden insanla tanışıyoruz, her gün yeniden varlığı keşfediyoruz. Farkındayız, ya da farkında değiliz ama ne varlık ne insan ne de hayat dünkü veya bir an önceki gibi değil. Bizim bakış açımıza, perspektifimize göre anlam ve derinlik kazanıyor. Okumalarımız, çevremiz, izlediklerimiz ve yaşadıklarımız, düşüncelerimizi dolayısıyla davranışlarımızı inşa ediyor. İnsan da çevresini ve toplumu inşa ediyor.

Geçen gün katıldığım söyleşide Prof. Naim Kapucu afet yönetimini anlattı. Afet yönetim merkezinin önemine değindi; Amerika 11 Eylül sonrası İkiz Kulelerde çöken afet yönetim merkezini üç gün içinde yeniden yapılandırıp, o şekilde krizden çıktılar. Büyük afetlerde, siklonlarda, kasırgalarda yerel yönetimler devreye girerler, federal devlet gerekmedikçe devreye girmez. Sivil toplum kuruluşları, inanç merkezli kurumlar yerel yönetimlere yardımcı olurlar. Halkın eğitimi ve deprem tatbikatı devamlı tekrarlanır, o yüzden halk bilinçlidir, ana yollar tek şeritli olarak hep açıktır ve çok can kaybı yaşanmaz. Ama Amerika, Avrupa, Avustralya gibi demokratik ülkelerin en önemli farkı, insan endekslidir, insana endeksli çıkardığı yasalara devlet başkanı dahil herkes uyar ve her şeyden önemlisi devlet şerik kabul eder!

Türkiye gibi demokrasinin az geliştiği ülkelerde ne sağlık koordinasyonu yapmak, ne kurumlar ve bakanlıklar arası uyumlu çalışma beklemek, ne de kriz yönetimi yapmak kolay değildir. Çünkü devlet şerik kabul etmez. Cumhurun başı yorum yapmadan, emir vermeden can kurtarmak bile izne tabiidir. Anayasa bile böyle acil durumlarda pratiklikten uzaktır. O yüzden insan hayatı ucuzdur. Dev afetlerden sonra bile bir aydan fazla ihmaller, yapılması ve yapılmaması gerekenler konuşulmaz, öğrenilmemiş dersler çalışılmaz, üstü örtülür geçilir. Bir de “Act of God” yani takdir, kaderle olayları