ZONGULDAK (A.A) - Erdinç Aksoy - Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) maden ocaklarında son 72 yılda metan gazından kaynaklanan patlama, tutuşma, degaj, boğulma ve göçüklerde, 799 kişi yaşamını yitirdi, 629 madenci de yaralandı.
     Kömür madenlerindeki galerilerdeki metan gazının belirli şartlar oluştuğunda patlaması durumunda ortamın genişliğine göre sıcaklığın 1850-2650 santigrat dereceye ulaşabiliyor. Grizu facialarının yaşandığı TTKya bağlı ocaklarda, degaj ve boğulma gibi gaz kaynaklı kazalarda çok sayıda madenci hayatını kaybetti.
     Jeolojik devirlerde kömür oluşumu sırasında meydana gelen, havayla yüzde 4-15 oranında karışmasıyla da patlama riski bulunan metan gazının infilakıyla 1983te 113 ve 1992de 263 işçinin hayatını kaybettiği kurum ocaklarında, gazın patlaması sonucu 1941den itibaren toplam 720 kişi öldü, 453 kişi yaralandı.
     Söz konusu tarihten itibaren metan gazının tutuşması nedeniyle ise madencilerden 31i öldü, 140ı yaralandı. Degaj sonucu 40ı öldü, 23ü yaralandı. Boğulma ve göçükten dolayı da 8i öldü, 13ü hastanelere kaldırıldı.
     Metan gazı degajından 40 kişinin hayatını kaybettiği maden ocaklarında, en fazla ölüm 8 kişiyle 6 gün önce gerçekleşen iş kazasında yaşandı.
     Bu kazalardan 17 Mayıs 2010da 30 kişinin öldüğü grizu patlamasıyla, 7 Ocak 2013te 8 kişinin hayatını kaybettiği iş kazaları, TTK ocaklarında taşeron firmalarının çalışma alanlarında meydana geldi.
     1941 ve 2013 yılları arasında metan gazı kaynaklı kazalar nedeniyle ölü ve yaralananların toplam sayıları şöyle:
    
     Kazanın Nedeni Ölü Yaralı
     Metan gazının patlaması 720 453
     Metan gazının tutuşması 31 140
     Metan gazı degajı 40 23
     Metan gazı nedenli boğulma ve göçük 8 13
     Toplam (1941-2013) 799 629
    
    
     -Metan bizde öcü, dünyada enerji-
    
     TMMOB Maden Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Torun, AA muhabirine yaptığı açıklamada, metan gazının kömür üretildikçe açığa çıktığını, gazın bu kadar fazla ölümlere yol açmasının kaçınılmaz olduğunu söylemenin mümkün olamayacağını belirtti.
     Dünyadaki gelişmiş ülkelerin üretim yapılmadan önce yer üstünden ve altından sondajlar yaparak metan gazını boşaltıp elde edilen gazı enerjide kullandığına işaret eden Torun, şunları kaydetti:
     Böylece metan gazını enerjiye çevirerek hem ekonomiye katkı sağlıyorlar, hem de iş kazalarının önüne geçiyorlar. Biz de halen metan gazı bir öcü olarak madencinin korkulu rüyası gibi görülür. Yapılması gereken bilim ve tekniğe yatırım yapmaktır. Metan gazının bırakın faydalı olarak kullanmayı halen defedilmesi gereken bir illet ve korku olarak görürsek can almaya devam eder. Son kazada da bunu yaşadık. Boşaltılmayan gazın ani püskürmesi sonucu madencilerimiz hayatını kaybetti
    
     -Düdüklü tencere örneği-
    
     Torun, havzadaki metan gazına karşı nasıl önlem alınacağının yıllardır bilindiğini ifade ederek, şöyle devam etti:
     Gazı eğer boşaltıp enerjide kullanamıyorsanız yapılması gereken bunu kontrol sondajları dediğimiz en az 25 metre uzunluğunda sondajlar yaparak kontrollü boşaltmaktır. Düdüklü tencere nasıl kaynadığında üzerinden havayı boşaltmazsanız patlarsa, galeride basınçlı şekilde duran metan gazını 25 metreden fazla yaklaşmadan sondaj yaparak boşaltmanız gerekir. Son olayda yaşanan gibi sondajı daha yakın mesafede yaparsanız, bu sefer basınca dayanamayan kömür kütlesi parçalanarak gazın püskürmesine neden olur. Burada bir ihmal ve dikkatsizlikle denetimsizlik söz konusudur. 25 metre yerine 9 metre uzunlukta sondaj yapılmış, bu rakamı da yetkililerden aldık.
    
     -Madende işi yapan, inşaat firması-
    
     Yer altı madenciliği gibi insan hayatının en hassas olduğu bir alanla ilgili ihalede işin en ucuz teklif verene yaptırılmasının sakıncalarına değinen Torun, şöyle konuştu:
     Kozluda galeri açma işini yapan işletme inşaat firması. Yer altı madenciliği ve galeri sürme konusunda çok ciddi bir deneyimi olmayan bir firma söz konusu. Siz bu firmaya işi en ucuz teklifi verdiği için yaptırıyorsunuz. Onlar da en ucuza yapabilmek için bazı fedakarlıklar yapacak. Bunların başında işçilik ve emek geliyor. İş güvenliği önlemlerden ve sondaj gibi maliyetlerden de kısıyorlar. Sondajı, işi aksatan bir yöntem gibi görüyorlar ve bundan kaçınıyor. Sayıştay raporlarına da yansımış, firmaya defalarca uyarı var. Dolayısıyla böyle bir şeyde bu kazanın olması normal, olmaması anormaldir. Çünkü, grizulu ve degaja müsait bir ocak, önlemler ise yetersiz. Sonuçta ne beklersiniz-
     Torun, Kozluda yaşanan olayda işçilerin yanlarındaki maskeleri olsa bile takmaya fırsat bulamayacaklarını, çünkü degaj sırasında çok büyük bir basıncın olduğunu savundu.
    
     Yayıncı: Ebubekir Gülüm