Mela Huseynê Bateyî; ünlü bir
Kürt din alimi, ilk ve en önemli
Kürtçe Mevlîd'in yazarıdır.
Hakkari'nin yetiştirdiği önemli değer olan Mela Huseynê Bateyî, maalesef Türkiye'de hakkettiği ölçüde tanınmıyor. Yüzyıllardır
peygamber sevgisini, en güzel dile getiriliş şekli olan ilk Kürdçe Mevlid'in yazarı Melayê Bateyî'nin
doğum tarihi ile ilgili farklı tarihler olsa da eserleri ile
Kürtler arasında aynı canlılığını koruyor.
Aksiyon Dergisi'nde Melayê Bateyî'yi haber yapan
Haşim Söylemez onun hakkında özetle şöyle der: “Hemdê bê hed bo xwedayê alemîn, Ew xwedayê daye me dînê mûbîn…” (Âlemlerin rabbine sonsuz hamdolsun. O
Allah ki, bize o büyük dini bahşetmiş...) diye başlayan Mevlidin yazarı Seydayê Bateyî, bir dönemin medreseler şehri olan Hakkari'nin yetiştirdiği en önemli şahsiyetlerden olan Bateyî'nin mevlidi, 600 beyit ve 1200 mısradan oluşuyor. Dili diğer Kürtçe mevlitlere göre biraz daha edebi olmakla birlikte, mısralardaki ahenk ve
ritim onun daha çok okunmasının
tercih sebebidir.
Daha önce Hakkari Merkeze bağlı olan ve sonradan Şırnak'ın Beştüşşebap ilçesine bağlanan Bate (
Güney Yaka) köyünde medrese eğitimi gören ve veren Bateyî, burada
vefat etmiş ve kabri de buradadır.
Eserleri: En önemli eserleri olan; Divan, Kürtçe mevlit ve Zembilfiruş destanı ile birlikte üç tane Hamahîl'i de vardır. Özellikle Zembilfiruş, ‘klasik Kürt edebiyatı'nın başyapıtları arasında sayılıyor,
Kürdoloji uzmanları tarafından belirttiğine göre: Beteyî; Musul, Dohuk,
Erbil, Miks başta olmak üzere çok sayıdaki medresede önemli âlimlerden
ders alır. Eğitim dönemindeki
altın çağını
Veli Mir Hasan
Medresesi'nde yaşar. Daha sonra çeşitli medreselerde hocalık görevinde de bulunan Melayê Bate, edebi kişiliğinin yanı sıra aldığı tıp eğitimiyle de bölgede nam salan birisidir.
Gençlerin eğitimine değer verilmesi gerektiği üzerinde duran Bate, aynı zamanda dönemin yöneticilerine önemli raporlar hazırlar. Mirlere kafa tutan Bate,
vergi borcunu ödeyemeyen köylüleri
Hakkâri Miri'ne karşı savunur. Mir, borçları sileceğini; ancak kendisinin de buna karşı bir şeyler yapması gerektiğini söyler. Bate, 150 gencin eğitim masrafını üstleneceğini taahhüt eder ve köylülerin bütün borçları silinir.
İşte Kürt dünyasının önemli şahsiyeti Mela Huseynê Bateyî'nin 7. Göbekten torunu Seydayê Mela
Salih Kaval ile görüşen
Dünya TV ekibi, hem Melayê Bateyi'nin hayatını torunlarına anlattı hem de ona ilişkin kasideleri ve mevlidi torununun ağzından dinledi.
Bu çok özel program yarın Dünya TV'nin haber klasik programı Nêrîn'de (Bakış) ekrana gelecek. Nêrîn her cumartesi saat 20:00'de Dünya TV ekranlarında yerini alıyor.