Şu andaki DTP’nin temelleri SHP’nin içinde atıldı.Bir kaç SHP milletvekili 14-15 Ekim 1989 yılında Paris'te toplanan Kürt Konferansi'na katılınca kıyamet kopar SHP bu milletvekilleri ihraç etmek zorunda kalır. Bu milletvekillerinin ihracının ardından Çoğu Güneydoğu kökenli 12 milletvekili ile çok sayıda il ve ilçe yöneticisi SHP’den istifa edip Fehmi Işıklar Başkanlığında Halkın Emek Partisi'ni kurarlar. Böylece Kürt siyasetini güttüğünü söyleyen ilk siyasi parti 1990’da SHP’nin içinden doğar. 1991 seçimleri geldiğinde 8 yıllık ANAP iktidarını devirmeye çalışan SHP kendinden ayrılan bu milletvekilleriyle ittifak yapıp seçime gider. 20 Ekim 1991 Genel seçimlerinde bu ittifaka rağmen üçüncü parti olarak çıkar .Aralarında Leyla Zana ve KONGRA-GEL'in başkanı Zübeyir Aydar‘ıında olduğu 22 HEP’li SHP listesinden parlamentoya girer. Aynı seçimlerinde şimdi CHP sıralarında oturan bazı isimlerde aynı listeden milletvekili seçilir.Hatta Deniz Baykal Antalya'dan meclise girmiştir . TBMM’nin yemin merasiminde Leyla Zana ve Hatip Dicle Kürtçe yemin edince ortalık karıştı. Bir ara DYP-SHP koalisyonun önüne bile geçse bile SHP’den ayrılmadılar SHP'deki HEP kökenli milletvekilleri, DYP-SHP koalisyonu hükümetine güven oyu verdiler Milletvekilleri SHP’deki varlıkları 1992 yılının Mart ayına kadar sürdü. Yani 1991 Ekim ayında TBMM çatısına giren HEP kökenli vekiller şimdiki CHP’li o zaman ki SHP’liler ile 6 ay aynı sıralarda oturdular. İlk önce HEP’e katılan milletkilleri daha sonra HEP’in 1993'te kurulan DEP'e toplu geçiş yaptı. Bu arada SHP içinde genel başkanlık mücadelesi yapan Deniz Baykal ve arkadaşları başarılı olamayınca HEP’lilerin ayrılmasından sonra 9 Eylül 1992’de CHP’nin tekrar açılmasıyla partiden ayrıldılar.