Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) Genel Başbakanı ve ana muhalefet lideri Friedrich Merz ise Scholz'un, başbakanlık görevi için uygun olmadığının kanıtlandığını savundu: "Federal Almanya Cumhuriyeti Başbakanı olarak, giydiğiniz ayakkabılar size en az iki numara büyük geliyor!"
Koalisyon saflarında uçurum derinleşiyor
Scholz'un krize karşı somut çözüm üretememesinin en önemli nedenlerinden biri de koalisyon partileri arasındaki uçurum giderek derinleşmesi. Federal Anayasa Mahkemesi'nin, "acil durum kredilerinin amaçları dışında kullanımının Anayasa'ya aykırı olduğuna hükmetmesi", zaten sıkıntılar yaşayan iktidarın elini daha da zayıflattı. Ekonomi politikaları konusunda "trafik ışığı" koalisyonunun iki sol partisi SPD ve Yeşiller, liberal çizgideki üçüncü ortak Hür Demokrat Parti (FDP) ile neredeyse taban tabana zıt görüşlere sahip.
Göreve geldikten kısa bir süre sonra üç ortak, korona pandemisinin yol açtığı ekonomik ve sosyal yaralarının sarılması için öngörülen ancak kullanılmayan 60 milyar euroyu, Aralık 2021'de İklim ve Dönüşüm Fonu'na aktardı. Böylece Alman ekonomisinin iklim dostu dönüşümünün desteklemesi amaçlanıyordu. Anayasa Mahkemesi yargıçları, kullanılmayan söz konusu kredilerin, Federal Meclis tarafından ihtiyaten bir kenara ayrılmasının kararlaştırdığını hatırlatarak, paranın İklim ve Dönüşüm Fonu'na aktarılmasının Anayasa'ya aykırı olduğuna karar verdi.
Gölge bütçelerin sonu
Federal Anayasa Mahkemesi böylece, uzun yıllardır uygulanan ve "gölge bütçe" olarak adlandırılan, "farklı havuzlardaki mali kaynakların, açık kapatmak için amaçları dışında kullanılması" geleneğine de son vermiş oldu. Angela Merkel döneminde de çok sayıda özel amaçlı fon mevcuttu ve gerektiğinde fonlar arası kaynak transferi yapılıyordu.
Bu fonlardan biri olan ve havuzunda yaklaşık 200 milyar euro bulunan Ekonomik İstikrar Fonu, uzun yıllar boyunca yine "gölge bütçe kaynağı" işlevi gördü. Son olarak Ukrayna savaşı nedeniyle artan enerji fiyatlarının karşılamak ve vatandaşların mali yükünü hafifletmek için yine bu fondan yaklaşık 45 milyar euro harcandı.
Ekonomik İstikrar Fonu'nun şimdi lağvedilmesi kararlaştırıldı. Şimdi elektrik ve doğal gaz sübvansiyonunda oluşan mali boşluğu telafi etmek amacıyla 2023 bütçesine ilave yapılmak zorunda. Söz konusu teşviklere 2024 yılında ise devam edilmeyecek.
Bütçe krizinin nasıl çözüleceğine dair koalisyon içinde farklı reçeteler ileri sürülüyor. FDP, öncelikle sosyal harcamaları kısmak ve iklim koruma projelerini ertelemek istiyor. Buna karşı çıkan SPD ve Yeşiller ise çözümü borç freninin 2024 ve 2025 yıllarında bir kez daha askıya alınmasında görüyor.
Borç freni nedir?
Ancak önce korona pandemisi ve akabinde Şubat 2022'de patlak veren Ukrayna savaşı, tüm dengeleri altüst etti. Kriz dönemlerinde borç freni, belirli limitler dahilinde askıya alınabiliyor ve yeni borçlanmaya gidilebiliyor. Nitekim Federal Hükümet, 2020'den bu yana, üç haneli milyarları bulan yeni ek krediler aldı. Bu paranın büyük bölümü ise Ukrayna'ya akıyor.
