Ermeni soykırım iddialarının Türkiye tarafından uluslararası yargıya götürülmesi tezinin fikir babası emekli büyükelçi Gündüz Aktan, Dışişleri Bakanı Abdullah Gül'ün "Yargıya gidebiliriz" açıklamasının çok cesur bir çıkış olduğunu belirtti. Aktan, "Ok yaydan çıktı. Ermenistan yerine, herkesin haklılığımızı görebilmesi için Fransa'yı ya da Kongre'de karar alması durumunda ABD'yi tahkime götürmeliyiz" çağrısında bulundu. Dışişleri Bakanlığı'nda gizli yürütülen çalışmalar üzerinde fikirleriyle etkili olan Aktan, şunları söyledi: "1992'de Türkiye'nin BM nezdindeki daimi büyükelçisiyken Bosna'da işlenen suçların soykırım olduğunu ortaya koyan komisyonun yürütme komitesi üyesiydim. Soykırım yapıldığı tezini savunurken, neye soykırım denildiği, neye denilemediği konusunda işin hukukunu öğrendim. Ermeni iddialarının yargıda çözülmesi görüşü, benim tarafımdan 2000'de ABD Kongresi'nde yapılan bir toplantıda dile getirildi. 'Hodri meydan' 1948 tarihli BM Soykırım Sözleşmesi geriye işleyemediği için, '1915 olaylarına soykırım demek mümkün değildir' diyerek işin içinden sıyrılabiliriz. Ama, bu, haklılığımızı ispatlamadığı gibi Ermenilerin işini kolaylaştırır. Bunun yerine, 'hodri meydan' deyip sözleşmenin geriye doğru işletilmesini ve '1915'teki olayları soykırım denilmesi için gerekli kriterlere uygun olup olmadığının tespiti' için uluslararası yargıya gitmeye hazır olduğumuzu açıklamalıyız. Buna bakacak en uygun yer Lahey'deki Daimi Tahkim Mahkemesi'dir. Tahkime tek taraflı gidemeyeceğimiz için Ermenistan da davet edilecek. Haklılığımızı tüm dünyaya göstermek için, Ermeniler yerine Fransa'yı davet edelim. ABD'ye de, 'Kongre'de karar çıkarırsanız sizi de tahkime götüreceğiz' bilgisi verilmesinde fayda var." Tahkimin "Ermenileri yok etme kastıyla mı hareket edildiğine" bakacağını belirten Aktan şöyle konuştu: "Elimizde böyle olmadığını gösteren bir milyon belge var. Tahkim süresi 5 - 10 yıl sürebilir ama bu çıkış bile şimdiden büyük bir moral üstünlük sağlayacak. Tahkime çağırdığımız Ermenistan ya da Fransa 'gelmem' derse tüm dünyaya rezil olacak, gelirse de bu yalanlar bitecek. Türkiye'nin başı artık ağrımayacak." MİLLİYET Tahkimde neler incelenecek? Aktan'ın verdiği bilgiye göre, iki taraf da belli sayıda (2, 3 ya da 5) hâkim atayıp heyetin başkanlığına üçüncü ülkelerden bir başkan belirleyecek. Hazırlanacak olan tahkimname çerçevesinde şu süreç başlayacak: Arşiv: Komisyon kurulup Türkiye, Ermeni Patrikhanesi, Boston Taşnak, Ermenistan, Rusya, ABD, Almanya, İngiltere ve Fransa arşivlerindeki belgelerin doğruluğu tescil edilecek. İstatistik: Nüfus değişimlerini incelemek için istatistik çalışması yapılacak. Askeri tarih: O dönemdeki askeri hareketlilik ve Ermeni çetelerinin faaliyetleri incelenecek. Tehcir: Tehcirde hangi nedenlerle ölümlerin olduğu belirlenecek. Tıp istatistikleri: O dönemki hastane kayıtlarına bakılacak. Adli Tıp: Toplu mezarlardaki cesetlerin kime ait olduğunun tespiti yapılacak. Gül: Titiz bir çalışma var Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, önceki günkü "Ermeni" açıklamasıyla ilgili olarak şunları söyledi: "Bu konuda titiz bir çalışma yapılıyor. Ancak, bunları, bir dönem ortaya çıkan meselelere çözüm bulmak için, hemen tek cevap şeklinde almamak gerekir. Karar bu çalışmalardan sonra verilecek. Emekli diplomatlar ve hukukçuların titiz çalışması sürüyor." Onur Öymen: Öneri bizim Gül'ün açıklamasına destek veren CHP Genel Başkan Yardımcısı Onur Öymen şöyle konuştu: "Öneri zaten bizimdi, şimdi hükümet sahip çıkıyor. Hâkimlerin seçilmesi ve tahkimnamenin koşullarının belirlenmesi gibi konularda dikkat edilmesi kaydıyla, Ortak Tarih Komisyonu kurulması önerisinde olduğu gibi bu konuda da işbirliğine hazırız