Orta Asya ile ilişkileri canlandırmak için art arda adımlar atan Ankara'nın girişimleri, karşılığını bulmaya başladı. Türkiye, 7 yıl aradan sonra bir Türkmen cumhurbaşkanını ağırlıyor. Gurbanguli Berdimuhammedov, resmî ziyaret amacıyla bugün Ankara'ya geliyor. Birleşmiş Milletler'in tanıdığı 'tarafsızlık' statüsünü terk etmeden dış politika açılımlarını sürdüren Türkmen lider, ülkesini Türkiye üzerinden Batı'ya açma imkânını kullanıyor. Ziyaretin, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün Aşkabat'a yaptığı geziden üç ay sonra gerçekleşmesi Ankara'yı memnun ediyor. Üst düzey bir yetkili, "Bu durum, Türkmenistan'ın ilişkileri geliştirmek istediğinin bir göstergesi." ifadesini kullanırken, Aşkabat Büyükelçisi Hakkı Akil, Ankara'nın ziyareti 'sabırsızlıkla beklediğini' açıkladı. İki gün sürecek gezi, diplomatik ve ekonomik ilişkilerin istenilen düzeye ulaşması için fırsat olarak görülüyor. Dünyadaki doğalgaz rezervlerinin yaklaşık dörtte birine sahip olan Türkmenistan, yabancı yatırımcılar için cazip bir ülke. Türk firmaları, 2008'in ilk çeyreğinde 1,8 milyar dolarlık iş aldı. Bu şirketlerin, yabancı yatırımlar içerisindeki payı yüzde 35; müteahhitlik alanındaki payı ise yüzde 90. Türkiye, 1991 yılında bağımsızlığına kavuşan Türkmenistan'ı tanıyan ilk ülke. İki ülke arasındaki ilişkiler ilk yıllarda beklenen seviyede olsa da, sonraki dönemde duraklama başladı. Türkmenistan'dan son üst düzey ziyaret, 2001'de gerçekleşmiş; geçen sene hayatını kaybeden Türmenistan lideri Türkmenbaşı, İstanbul'daki "Türkçe Konuşan Ülkeler Zirvesi"ne katılmıştı. Orta Asya ile ilişkilerde yeni dönemin habercisi olarak görülen gelişme, Gül'ün Türkmenistan ziyareti idi. Gül, Aşkabat'ta olağanüstü sıcak bir ilgi ile karşılandı. İki ülke, ilişkilerin geliştirilmesi için bakanların yer aldığı bir komite kurma kararı aldı. Ankara temaslarında, hem Aşkabat' ta alınan kararların takibi hem de yeni işbirliği alanları gözden geçirilecek. Uluslararası kamuoyunun da dikkatle izlediği Türkmen gazının Türkiye üzerinden Avrupa pazarlarına ulaşmasıyla ilgili somut bir gelişmenin beklenmesi ise fazla iyimser bulunuyor. Çankaya Köşkü'nden bir yetkili, Zaman'a yaptığı değerlendirmede, Berdimuhammedov'un kısa bir süre içinde Türkiye'ye iade-i ziyarette bulunmasından duyduğu memnuniyeti dile getirirken, "Bu durum, Türkmenistan'ın, Ankara ile ilişkileri geliştirmek istediğinin bir göstergesi." dedi. İki ülke ilişkilerinin önceliğinin ve temelinin "dostluk ve kardeşlik olduğunu" vurgulayan Türk yetkili, Türkiye'nin, Türkmenistan ile ekonomik işbirliğini geliştirme ve Türkmenistan'ın kalkınmasına yardımcı olma yaklaşımında olduğunu anlattı. Zaman'a değerlendirmelerde bulunan Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu (USAK) Avrasya Uzmanı Hasan Selim Özertem, ziyaretin diplomatik ve ekonomik boyutlarına dikkat çekerken, "Türkmenistan, Türkiye ile ilişkileri, 1990'lardaki seviyesine getirmek istediğini, iki ülke arasındaki ilişkilerin geliştirilmesine ne kadar önem verdiğini gösteriyor. İki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerin geliştirilmesine de zemin hazırlanacak." dedi. Özertem, Türkmenistan'ın Türkiye ile çalışma isteğinin bir sonucu olarak bu ülkenin Ankara üzerinden Avrupa ve ABD'ye açılabileceğini de anlatıyor. 'Berdimuhammedov, Türkiye için şans' Avrasya Stratejik Araştırmalar Kurumu (ASAM) Orta Asya uzmanı Gökçen Oğan da, Berdimuhammedov'un ziyaretini, "Türkiye'nin daha aktif Orta Asya politika talebinin karşılıksız kalmaması" olarak yorumluyor. Oğan, "Ziyaret, simgesel olarak çok önemli. İki ülke arasındaki ilişkiler önceki dönemde neredeyse donmuştu. Berdimuhammedov dönemi Ankara için bir şans. Berdimuhammedov, aktif bir dış politika izliyor. Ankara'ya gelişi, Türkiye'nin bölgeye yönelik ilgisinin karşılıksız kalmadığı anlamına geliyor." dedi. Oğan, Türkmenistan Cumhurbaşkanı'nın Türkiye'yi, Avrupa Birliği (AB) ile ilişki kurma ve enerji ticareti için önemli gördüğünü de aktarıyor. Oğan, Türkmenistan'daki yeni dönemin Türkiye ile ilişkiler için de olumlu olacağını vurguluyor. NATO zirvesine de katılacak Türkmenbaşı'nın vefatının ardından yapılan seçimle işbaşına geçen Berdimuhammedov, ülkesinin BM tarafından tanınan "tarafsızlık" politikasını değiştirmeden dış politikada yeni açılımlar içerisine giriyor. Ankara ziyareti de bunun bir parçası. Türkmen lider, bugüne kadar, Birleşmiş Milletler, Rusya, Özbekistan ve Azerbaycan'a ziyaretlerde bulundu. Nisan başında da, Romanya'da yapılacak ülkesinin üye olmadığı NATO'nun liderler düzeyindeki toplantısına katılacak. Türkmenistan, dünyanın doğalgaz rezervlerinin dörtte birinden fazlasına sahip ve bu özelliğiyle büyük güçlerin ilgisini çekiyor. Türkmen gazı, dünya piyasalarına Rusya üzerinden ulaşıyor. Türkmenistan, Çin ile de, 2009'dan itibaren gaz anlaşması yaptı. Ankara; İran ve Rusya bypass edilerek Türkmen gazının Türkiye üzerinden Bulgaristan, Romanya, Macaristan ve Avusturya güzergâhını izleyerek Avrupa'ya iletilmesini sağlayacak Nabucco Boru Hattı'ndan taşınması için çeşitli girişimlerde bulunmuştu. Ancak bunun önünde, birtakım sorunlar bulunuyor. Hazar'ın statüsü ve Hazar'daki bazı hidrokarbon rezervlerinin hangi ülkeye ait olduğunun belirlenmesi gerekiyor. USAK'tan Hasan Selim Özertem, Ankara'nın, Azerbaycan ile Türkmenistan arasındaki sorunun çözümünde "arabuluculuk" görevini üstlenebileceğini savunuyor. Türkmen liderin Ankara temaslarında, Türkmen gazına ilişkin bir gelişme, sürpriz olarak karşılanacak. Türkmenistan ile ticaretin önü açılıyor Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbanguli Berdimuhammedov'un Türkiye'ye yapacağı ilk resmi ziyaret, iki ülke arasında 2007 yılında gelişen ekonomik ilişkileri ve Türk işadamlarının Türkmenistan'a ilgisini daha da artıracak. Geçtiğimiz günlerde, ülkesinde yapılacak yabancı yatırımlar için bir dizi yeniliğe imza atan Berdimuhammedov, Türk işadamlarına da sıcak mesajlar veriyor. Bunun bir yansıması olarak Türk işadamları, Hazar Denizi kıyısındaki Türkmenbaşı kenti Avaza tatil beldesinde yatırım yapıyor. Türk şirketleri, bu bölgede 400 milyon doları bulan projeye imza attı. Ülkedeki pek çok projeye katılan Türk firmaları, 2008 yılının ilk çeyreğinde 1,8 milyar dolarlık iş aldı. Berdimuhammedov'un Ankara ve İstanbul'a yapacağı ziyaretler, diplomatik ilişkilerin geliştirilmesinin yanı sıra iki ülke gerçek potansiyelini yansıtmayan ticaretin de istenilen seviyeye ulaşması için bir fırsat olarak duruyor. Bunun için de Aşkabat, son dönemde birtakım adımlar attı. Türkmenistan'ın yeni lideri, ülkeyi dışa açma politikasının bir yansıması olarak geçtiğimiz günlerde düzenlenen 'özel girişimcilik fuarı' öncesinde, yabancı yatırımcıların faaliyetlerinin sadeleştirilmesine ve ülkede yatırımların önünün açılmasına imkânlar sağlayan bir kararı imzalamıştı. Buna göre, özel girişimcilere, 10 yıl süreyle yüzde 5 oranda faiz ile kredi verilecek. Daha önce özel müteşebbisler bankalardan yüzde 15 faiz ile kredi alabiliyordu. Ayrıca, yeni yasayla önceden üç aylığına verilen mükerrer vize süresi bir yıla kadar uzatıldı. İki ülke arasındaki ticaret, 2007 yılında büyük bir aşama kaydetti. İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2006'ya göre yüzde 50'nin üzerinde artış göstererek 1,3 milyar doları buldu. 1999 yılından bu yana ticaret dengelerinde Türkmenistan lehine bir gelişme sağlandı. Bir yıl içindeki büyük gelişme, Berdimuhammedov'un "dışa açılım politikasının bir ürünü" olarak görülüyor. Türk firmaları, Türkmenistan'da 2007 yılında 3 milyar doların üzerinde proje üstlendi. Bu ülkede, büyük projelere imza atan kayıtlı Türkiye sermayeli firma sayısı 400'ün üzerinde. Türk şirketlerinin, yabancı yatırımlar içerisindeki payı yüzde 35; müteahhitlik alanındaki payı ise yüzde 90. Türk müteahhitlerin Türkmenistan'da bugüne kadar yaptıkları işlerin toplamı da 9 milyar doları aştı. Türkiye'nin başlıca ihracat kalemleri, demir çelik eşya, makine ve cihaz, demir-çelik, plastik eşyalar olarak sıralanıyor. Türkiye'nin bu ülkeden ithalatının başında ise mineral yakıtlar ve pamuk geliyor. 2007 yılında Türkiye'nin Türkmenistan'dan aldığı mineral yakıta ödenen para bir önceki yıla göre yüzde 469 arttı. Cemil Yıldız, Varol Bektaş; Aşkabat Türkmenistan'da gaz, elektrik ve benzin bedava Yabancı yatırımcılara ülkesinin kapılarını açan ve son dönemde önemli ülkeleri ziyaret eden Berdimuhammedov, geride bıraktığı 13 aylık görev süresinde birçok ilke imza attı. Göreve geldikten hemen sonra yasak olan internet kafelerin açılmasına izin verdi; sinema ve opera yasağı da kaldırıldı. Ülkede modern sinema kompleksleri inşa edilecek. Türkmen vatandaşlarına, doğalgaz, elektrik ve sudan sonra benzin de ücretsiz olarak verilmeye başlandı. 1991'de bağımsız olan Türkmenistan, 6 milyon 700 bin nüfusa sahip. Başkanlık sisteminin uygulandığı ülkenin para birimi ise manat (1 ABD Doları=5 bin 200 manat). Türk liseleri, yakınlaştırıyor Türkmenistan'da 19'u Türk müteşebbisler tarafından yaptırılan 20 lise ile bir üniversite, iki ülkenin birbirine yaklaşmasına önemli katkılarda bulunuyor. Türkmen lider Berdimuhammedov, geçtiğimiz günlerde, bu ülkede eğitim alanında faaliyet gösteren 'Başkent Eğitim Kurumu'nun kurucu üyelerinden Muammer Türkyılmaz'ı Eğitim Bakan Yardımcısı görevine atadı. Kendilerine verilen bu görevi en iyi şekilde yerine getirmeye çalışacağını söyleyen Türkyılmaz, "Devlet Başkanı'nın bize gösterdiği bu itimat, bizi daha çok borçlu etti. Bugüne kadar sizlerle beraber çalıştık. Okullar açtık. Bundan sonra daha da çok çalışacağız." dedi. ZAMAN