KONYA (A.A) - Murat Aslan - Neolitik dönemde 8 bin kişinin bir arada eşitlikçi ve barış içinde yaşadığı, Yakın Doğuda kurulan ilk şehir olan Çatalhöyükte yüzlerce bilim adamı; bu insanların şaşırtıcı sosyal yapısını araştırıyor.
     Çatalhöyük Kazı Başkan Yardımcısı ve Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Serap Özdöl, son iki yıldır kazılardan çok, yayın hazırlığı ağırlıklı çalışma yürüttüklerini söyledi.
     Özdöl, Çatalhöyük kazı alanında bu yıl ilk kez jeoradar denilen özel bir teknikle, höyüğün büyük bölümünün 4 metre altındaki mimari dokusunun kabaca röntgeninin çekildiğini belirterek, şöyle devam etti:
     Jeoradar sonuçları, Çatalhöyükün henüz kazılmamış alanlarında, bugüne kadar bulunmuş yapılardan önemli ölçüde farklılık arz eden bir mimarinin bulunmadığını ortaya koydu. Ancak bu yılki çalışmalarda, volkanik bir kayaç olan obsidyenden yapılmış 2 adet mezar hediyesi ayna bulundu. Bunlar, 50 yıllık bir kazı geçmişi olan Çatalhöyükte çok nadir bulunan parçalar.
    
     -1400 yıl, eşitlikçi ve barış içinde geçti-
    
     Dünya üzerindeki diğer pek çok topluluğun henüz yerleşik hayata bile geçmediği dönemde Çatalhöyükte 8 bin kişinin, kent hayatı olarak nitelendirilebilecek şekilde birlikte yaşadığını vurgulayan Özdöl, şunları kaydetti:
     Höyüğün bizce en heyecan verici, gizemli tarafı bu... Çatalhöyükte, çok sayıda insanların bir arada yaşadığı kentlerin tipik özelliği olan hiyerarşik bir düzen ya da yönetici sınıf izine halen rastlanmadı. Çatalhöyükte en çok cevabı merak edilen soru, 1400 yıl boyunca eşitlikçi ve barış içinde yaşamayı nasıl başardılar- Jeoradar sonuçlarında da bunu net bir şekilde gördük. Duvar şekilleri ve motifler açısından ufak tefek farklar olsa da evlerin hepsi neredeyse birbirinin aynı... Bir reise, yöneticiye ya da bir seçkin zümreye ait olduğunu düşündüren farklılıkta hiç bir yapıya rastlamadık. Ayrıca, ortak iş yapılan ya da törensel özel bir mekana da rastlamadık. O dönemde toplu şekilde bir çatışma sonucu ölenlere ya da vahşice katliam izlerine de rastlamıyoruz. Bugüne kadar elde ettiğimiz bilgilerden, barış içinde birbirleriyle uyumlu şekilde yaşadıklarını anlıyoruz. Şimdi aradığımız en önemli şey; 1400 yıl boyunca nasıl bir sosyal hayat yaşayarak bunu başardıkları...
    
     -Dünya Kültür Mirası Turist Grubu
    
     Stanford Üniversitesinden Arkeoloji Profesörü Ian Hodder başkanlığında yürütülen kazı çalışmalarında 20. yılın dolduğunu, kazı çalışmalarının 5 yıl daha devam edeceğini dile getiren Özdöl, Her yıl Çatalhöyükü 15-16 bin kişi ziyaret ediyordu. Bu yıl UNESCOnun Dünya Kültür Mirası Listesine alınmasının ardından Çatalhöyükün ziyaretçi sayısında 4-5 kart artış bekliyoruz. Çünkü Dünya Kültür Mirası Turist Grubu olarak nitelendirilen dünyada çok özel bir ziyaretçi kitlesi var. Bu kitle, listede yer alan dünya üzerindeki kültürel mirasları yılda bir kaç kez kafileler halinde ziyaret ediyor diye konuştu.
     Özdöl, Çatalhöyükten çıkarılan parçaların incelenmek üzere yurt dışında bu alanda uzmanlaşmış laboratuvarlara gönderilerek ayrıntılı analiz çalışmalarına devam edildiğini, bu yıl Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) ile restorasyon ve konservasyon çalışmaları konusunda işbirliği anlaşması imzalandığını sözlerine ekledi.
    
     -Çatalhöyük-
    
     Konyanın Çumra ilçesindeki, tarihi 9 bin yıl öncesine kadar uzanan Çatalhöyük, 1960lı yıllarda İngiliz Arkeolog James Mellaart ve ekibi tarafından keşfedildi. 1993 yılında ise İngiliz Arkeolog Prof. Dr. Ian Hodder kazı çalışmalarını devraldı.
     Çatalhöyükteki uluslararası kazı ekibi, buradaki laboratuvarlarda 9 bin yıl önce yaşamış insanların beslenmeleri, hastalıkları, genetik özellikleri, o dönemdeki bitkilerin ve hayvanların durumu gibi farklı konularda incelemelerini sürdürüyor.
     Yaklaşık 8 bin kişinin yerleşik hayata geçerek bir kent kurduğu tespit edilen Çatalhöyükte 9 bin yıl önceki insanın, en çok balık tükettiği, üstten girilen birbirlerine bitişik kerpiç evlerde oturdukları belirlendi.
     Hodder başkanlığında, Shell ve Boeing gibi dünya ölçeğindeki firmaların sponsorluğunda devam eden Çatalhöyük kazıları, 2017 yılına kadar devam edecek.
    
     Yayıncı: Ahmet Kayır