Malatya'da tescili kaldırılarak geçtiğimiz yıl 1 Mayıs'ta yıktırılan 104 yıllık Abbas Efendi Camii'nin tarihi tescilinin kaldırılmasına ilişkin açılan davada mahkeme yürütmeyi durdurma kararı verdi. Cami için mahkeme, yıkımdan bir gün önce 30 Nisan'da da yıkım kararına ilişkin yürütmeyi durdurma kararı verdiği ancak caminin alelacele yıktırıldığı ortaya çıktı.

Nuriye Mahallesi'nde bulunan ve 1900'lü yılların başında yapıldığı belirtilen Abbas Efendi Cami'nin yıktırılması ve tarihi tescilin kaldırılmasına ilişkin hukuk süreci sonuçlandı. Tahta minaresi, ahşap aksamıyla 1 asırdır ayakta duran camiyi yıktırma süreci 2008 yılında başladı. Abbas Efendi Cami Yaptırma Derneği'nin başvurusuyla Bayındırlık ve İskân Müdürlüğü 'maili inhidam' yani yıkılmaya yüz tutmuş bina raporu verdi. Aynı yıl Malatya Belediyesi'nin talebiyle Sivas Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, camiye 1999'da verilen tarihi tescili kaldırdı. Daha sonra yıkım kararı çıkarıldı.

Tarihi caminin olduğu mahallede doğup büyüyen Doktor Reşat Önal, avukatı Murat Naci Ekim aracılığıyla hem tarihi tescilin kaldırılması hem de yıkım kararına ilişkin Malatya İdare Mahkemesi'ne ayrı ayrı dava açtı. Mahkeme geçtiğimiz yıl 30 Nisan'da yıkım kararına ilişkin yürütmeyi durdurma kararı verdi. Ancak ertesi gün, Regaib Kandili'nin eda edildiği gün sabah saatlerinde camii alelacele yıktırıldı. Tarihi tescilin kaldırılmasına ilişkin davada da mahkeme, uzmanlardan oluşan 4 kişilik bir bilirkişi heyeti oluşturdu. Heyet tarafından hazırlanarak mahkemeye sunulan raporda, 'Yapının oldukça harap ve her an yıkılabilecek bir strüktüre sahip olması da, yıkılmasına bir gerekçe oluşturmayacağı aşikardır. Anadolu genelinde, Abbas Efendi Camii'nden daha harap ve bakımsız halde bulunan, pek çok eserin, yıktırılmak yerine restore edilme yoluyla yeniden topluma kazandırıldığı, dört duvarı ve tavanı ile halen ayakta olan Abbas Efendi Camii de restorasyon projesi hazırlanarak onarılması ve topluma kazandırılması gerektiği, dolayısıyla söz konusu yapının tescilden düşürülmemesi ve yıkılmaması gerektiği görüş ve kanaatine varılmıştır.' denildi.

Mahkeme, raporu verilecek hükme esas alınabilecek nitelikte buldu. Mahkeme yapının korunması gerekli kültür varlığı olduğunun anlaşıldığını belirterek dava konusu işlemin iptaline karar verdi.

TARİHİ CAMİNİN YERİNE YENİSİ YAPILDI

Tarihi camiyi yıktıran Abbas Efendi Cami Yaptırma ve Yaşatma Derneği, eski caminin yerine yeni betonarme bir cami yaptırdı. Cami 12 Haziran 2015'te açıldı. Açılışa kentteki bazı protokol üyeleri katıldı. Eski caminin tescilinin kaldırılmasıyla ilgili mahkeme sürerken caminin yapılması ve ibadete açılması tartışma başlattı. Mahkeme kararına göre, eski caminin tarihi tescilinin kaldırılması iptal edildi. Yıkılan tarihi caminin aslına uygun olarak yeniden yapılması gerekiyor.

"KARAR UYGULANMALI"

Davada çıkan kararı değerlendiren Reşat Önal, "Adaletin uygulanmasını bekliyoruz. Mahkeme tescilin yerinde olduğunu onaylamış oldu. Yıkılmaması lazımdı. Biz aslına uygun olarak yeniden inşa etmeye hazırız. Kanun ne gerektiriyorsa yapılmalıdır. Mahkemeden böyle bir netice alınmamış gibi davranılmamalıdır. İstanbul'da falan benzer kararlar sonucu tarihi yapıların yerine yapılan binalar yıkılarak tarihi binalar yeniden inşa edilmişse, burada da olabilir. Gereğinin yapılmasını istiyoruz" diye konuştu. CİHAN