Şirketler ürettikleri ilaçları 20 yıllık patent haklarıyla güvece altına alıyor Bazı durumlarda bu ilaçlar piyasaya sürülemediği için, dev bir yatırım da ölüyor. Piyasaya sürülebildiği zamansa, ilaçlar genellikle pahalı oluyor. Hatta kimi durumlarda, zengin ülkelerin sorunu olmayan bir hastalığın ilacı, geliştirilebileceği halde, çabaya değer görülmüyor. İlaç firmaları, büyük yatırım yaptıkları ilaçlardan para kazanabilmek için, patent yasalarına büyük önem veriyorlar. Fakat iki İngiliz bilimadamı, patent yasalarını delmeden, yoksul ülkelere, hâlihazırdaki ilaçları firmaların koyduğu fiyatın çok daha altında sağlamanın yolunu bulduklarını söylüyorlar. Buna göre bilimadamları kullanımda olan bir ilacın moleküler yapısını değiştiriyor ve yeni bir ilaç gibi piyasaya sunuyorlar. Avukatlar, bu yöntemle ilgili olarak, 'patent konusunda bir ihlâl söz konusu değil' diyorlar. İlaç firmalarına göreyse yapılan bir 'hırsızlık'. Fakat, yardım kuruluşlarından ve İngiltere hükümetinden maddi destek alan iki bilimadamı ise bu yönteme, 'etik farmakoloji' adını veriyor ve ürettikleri yeni ilaçlardan kendilerinin bir kâr elde etmeyeceğini, amaçlarının yoksul insanlara sağlık hizmeti götürmek olduğunu söylüyorlar. BBC'nin sorularını yanıtlayan yeni yöntemi geliştiren bilimadamlarından Profesör Sunil Şonak, "Londra'nın bazı en iyi patent avukatları yaptıklarımıza baktı ve bizim ürettiğimizin 'yeni ve orijinal' olduğunu söylüyorlar" diyor ve sözlerini "Biz, hayır kurumlarından ve hükümet fonlarından aldığımız yardımla işimizi yürütüyoruz. Hissedarları olan, kâr etmesi gereken bir şirketin araştırma laborotuvarı üzerindeki baskılar, bizim üzerimizde yok. Üniversite sektöründe yeni ilaçlar üretip, bunları özel sektörün piyasaya sürdüğü fiyatın çok daha altında, ihtiyacı olanlara ulaştırabiliriz. Bu yüzden biz buna, 'etik farmakoloji' diyoruz. Benim gibi akademisyenler çok büyük paralara, çok az sayıda insana ilaç da sağlayabilir, ya da, maliyeti azaltarak, çok sayıda insana küresel bir fayda sağlayabilir" diye sürdürüyor. Profesör Sunil Şonak ve Steve Brokoni, Hepatit C'nin yol açtığı karaciğer hastalığına karşı ucuz ilaç geliştirmek amacıyla Hindistan'da bir imalatçı firmayla anlaşma sağladıklarını belirtiyorlar. Büyük ilaç firmaları piyasaya yeni bir ilaç sürdüğünde, bunu 20 yıllık patent yasalarıyla koruma altına alıyorlar. Aynı ilacı bu süre içinde üretmek isteyen başka firmalar varsa, ana firmaya bunun patent hakkı için yüksek meblağlar ödemek zorunda. İngiltere İlaç Sanayi Derneği'nin başkanı Richard Barker, patent yasaları olmazsa, yeni ve faydalı ilaçlar da üretilemez diyor. Barker, "İlaç patentleri çok değerli olduğu için, patent konusundaki anlaşmazlıkların maalesef sıkça mahkemelere gittiğine tanık oluruz. Mahkemeler, bu iki bilimadamının yasaları ihlal edip etmediğine karar verecektir diye düşünüyorum" diyor. Gözlemciler, iki bilimadamının moleküler değişikliğe uğratıp satmayı düşündüğü ilaçlar sadece yoksul ülkelerde satışa çıkarılacaksa, patent davalarının açılmayabileceğini söylüyor. BBC