Türkiye de panikten en çok etkilenen ülkeler arasındaydı. ABD ekonomisine yönelik durgunluk kaygıları uluslararası piyasaları sarsıyor. Dünyanın en büyük ekonomisindeki borsalar geçen hafta 2002 yılından bu yana en büyük düşüşünü yaşarken, Başkan George W. Bush'un açıkladığı yaklaşık 150 milyar dolarlık önlem paketi, çöküşü durdurmaya yetmedi. Vergi indirimlerini içeren paketin yatırımcıları hayal kırıklığına uğratmasıyla borsalar dünya genelinde adeta eridi. ABD'nin tatil olduğu haftanın ilk gününde Asya ve Avrupa borsalarında görülen büyük kayıplar Türkiye'ye de yansıdı. Bir ara yüzde 8'lik değer kaybı yaşayan İstanbul Menkul Kıymetler Borsası yüzde 6,4 düşüşle 45 bin 544 puandan kapandı. Endeks 3 bin 113 puan geriledi. Dolar yüzde 3 artışla 1,2240 YTL'ye kadar tırmanırken, bono bileşik faizi yüzde 16,65 ile son bir ayın en yüksek seviyesine çıktı. Piyasalardaki hareketliliği değerlendiren uzmanlar, Bush'un açıkladığı önlem paketinin etkisinin ancak haziran ayında görüleceğini ve bu kadar uzun bir sürenin piyasalar üzerinde hayal kırıklığına sebep olduğunu söyledi. Bu ay açıklanan zayıf istihdam, perakende satışlar, fabrika faaliyetleri ve konut inşası verileri ABD'nin bir resesyona doğru gidiyor olabileceğini işaret etmişti. Bunun üzerine Başkan Bush, 140-150 milyar dolara kadar vergi indirimini ve diğer başka önlemleri içeren bir paket açıklamıştı. Paketin ABD'nin resesyona gireceği yönündeki kaygıları yatıştıramamasıyla Asya ve Avrupa borsaları haftanın ilk işlem gününde düştü. ABD'li kredi sigorta şirketi Ambac'ın AAA olan kredi notunun Fitch tarafından düşürülmesi, finans sektörüyle ilgili kaygıları yeniden artırdı. Ambac'ın notunun düşürülmesi, sigorta kapsamındaki çok sayıda şirketin milyarlarca dolarlık tahvili üzerinde risk oluşturuyor. Piyasaları tedirgin eden bir diğer gelişme de Bank of China'nın ABD mortgage destekli kıymetlerden uğradığı milyarlarca dolarlık kayıp nedeniyle 2007'de zarar edebileceği yönündeki haberler oldu. Bu gelişmelerin etkisiyle Tokyo borsası rekor oranda düştü. Nikkei endeksi, 535,35 puan (yüzde 3,86) değer kaybederek, son iki yılın en düşük değeri olan 13,325.94 puana indi. Çin'de Şanghay Endeksi yüzde 5,1, Hindistan Bombay Endeksi de yüzde 2,2 değer kaybetti. Uzakdoğu'daki satış dalgası, Avrupa'yı da sardı. 11 Eylül 2001'den bu yana en büyük düşüşü yaşayan Londra borsasında kayıp bir ara yüzde 6'ya yaklaşırken, Alman borsası yüzde 7 düştü. Analistlere göre euro Bölgesi ekonomisinin beklentilerin üzerinde gerileyebileceği kaygıları yatırımcıların yeni satışlarını tetikliyor ve riskler de petrol ve metal fiyatlarını düşürüyor. Aynı zamanda carry trade pozisyonlarını azaltan yatırımcıların yen alması, gelişmekte olan ülkelerin para birimlerini düşük seviyelere itiyor. Royal Bank of Canada'nın stratejisti Nigel Rendell, gelişmekte olan ülkelerin 2008'de piyasanın üzerinde performans göstermesi için hâlâ imkan bulunduğunu; ancak bu kazançların muhtemelen ılımlı olacağını ve güçlü temel göstergelere sahip olan ülkelerle sınırlı kalacağını söyledi. Bu arada Euro/dolar paritesinin bir aylık opsiyon kontratlarındaki dalgalanma üç yılın en yüksek seviyesine tırmandı. Euro'nun spot piyasada dolar karşısında bir ayda ilk kez 1,45'in altına inmesiyle bu opsiyonlardaki dalgalanma yüzde 10'un üzerine çıktı. Dolar 1,2240 YTL'ye kadar çıktı Türkiye'de ise cuma günü 1,1820 YTL'den kapanan dolar, dün 28 Kasım 2007'den bu yana ilk kez 1,21 YTL seviyesinin üzerine çıktı. 1,2240 YTL'ye kadar tırmanan dolar, valörlü işlemlerde 1,22'nin üzerinde kaldı. Bono piyasasında 7 Ekim 2009 vadeli gösterge kıymetin ortalama bileşik faizi yüzde 16,65 ile 19 Aralık 2007'den bu yana en yüksek seviyesine sıçradı. Piyasa uzmanları, global piyasalardaki havanın bozulmasıyla birlikte cari açık ve türban tartışmalarının oluşturabileceği gerilimler gibi iç unsurların da yeniden gündeme geldiğini ve buna bağlı olarak da diğer gelişmekte olan ekonomilere kıyasla daha kötü bir performans gösterildiğini belirtiyor. Yabancı bir bankanın döviz işlemcisi, dolarda 1,2150 YTL seviyesinin kırılması durumunda kurdaki hedefin önce 1,24, daha sonra da 1,28 olacağını belirtti. A Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Murat Salar ise Borsa'da 43 binli seviyelerin görülebileceğini, pozitif bir gelişme yaşanırsa da en fazla 50 bin 500'lere çıkılabileceğini kaydetti. Piyasaların geleceğe endişeyle baktıklarını ifade eden Salar'a göre, bundan sonra son 3-4 yıldır devam eden likidite bolluğu olmayacak. Salar, kısa vadede dolarda üst limitin 1,2500 YTL seviyeleri olduğunu söyledi. Ata Yatırım Başekonomisti Nurhan Toğuç ise ABD'deki mortgage krizinin Çin'e yansıdığını dile getirdi. İMKB'de yılbaşından bu yana yüzde 20 düşüş yaşandığına işaret eden Toğuç, "Endeksin 46 bin 500 seviyelerine gelmesini bekliyorduk, fakat krizin Çin'e yansımasını beklemiyorduk." diye konuştu. Toğuç, Borsa'nın bu seviyelerin daha altına düşmesini beklemediğini, bundan sonra yukarıya doğru tepki hareketinin gelmesini beklediklerini ifade etti. Fortis Başekonomisti Haluk Bürümcekçi'ye göre ise 2001'dekine benzer bir düzeltme Borsayı 40 bin-45 bin aralığına yerleştirebilir, en uç senaryoda bile düşülecek nokta 35 bin seviyesinin altı olmaz. Borsa Uzmanları Derneği Başkanı İsmail Tavlı da düşüşün biraz da global trend değişiminin bir ifadesi olduğunu kaydederek, "Son 5-6 yıldır uluslararası piyasalarda yükseliş trendinin düzeltmesi şeklinde de algılanabilir. Piyasalarımızın belki de az olmakla birlikte bu piyasalarla aynı yönde hareket edeceği beklentisini taşımaktayız. Temkinli olmakta yarar var." dedi. Öte yandan uluslararası piyasalarda petrol fiyatları, ABD'de durgunluk endişelerinin artması sebebiyle 90 doların altına indi. ABD tipi hafif ham petrolü yüzde 2,18 kayıpla 88,65 dolara düşerken, Brent ham petrolü 87,55 dolardan satıldı. Altının onsu ise yüzde 2'lik kayıpla 865 dolar oldu. Düşüşün altı temel sebebi ABD'de açıklanan işsizlik ve enflasyon gibi veriler ekonomide durgunluk (resesyon) ihtimalini giderek güçlendiriyor. Mortgage krizinin etkileri devam ediyor. Başta Citigroup olmak üzere dev finans kuruluşları tarihin en yüksek zararlarını yazdı. ABD'deki mortgage krizinin Çin'e sıçraması. Bank of China'nın büyük bir zarar açıklayacağı tahmin ediliyor. Başkan Bush'un açıkladığı ekonomiyi kurtarma planı yatırımcıları tatmin etmedi. Küresel sermayenin risk iştahındaki azalma piyasalara yeni para girişlerini engellediği gibi dolar/yen paritesinin düşmesiyle carry-trade endişeleri arttı. Dünya ekonomisinin 2008 yılında yavaşlayacağı beklentisi başta petrol olmak üzere emtia fiyatlarında istikrarsız bir tabloya yol açıyor. Panik havası borsalara kan kaybettirdi (Yüzde) Rusya - 8,23 Almanya - 7,16 Fransa - 6,83 Brezilya - 6,73 Türkiye - 6,40 Arjantin - 5,50 Hong Kong - 5,49 İngiltere - 5,48 Çin Şanghay - 5,10 Japonya Nikkei -3,86 ABD Dow Jones -0,49* * 18 Ocak