Sanık ya da mağdurdan alınan DNA örnekleri bu bankada saklanacak. Herhangi bir olayda elde edilen veriler, parmak izinde olduğu gibi arşivdeki bilgilerle kıyaslanacak. Adalet Bakanlığı, Amerika ve Avrupa ülkelerinde olduğu gibi DNA verilerinin toplanması, analiz edilmesi ve saklanması amacıyla bir banka oluşturulması için kanun tasarısı hazırladı. 'Türkiye Milli DNA Bankası' adını taşıyan taslak, görüş için ilgili kişi ve kuruluşlara gönderildi. Banka, adam öldürme, seri cinayet ve cinsel saldırı gibi suçları işleyen şahısların tespitinde büyük önem taşıyor. DNA Bankası, şüpheli, sanık, mağdur ya da kimlik tespiti yapılması gereken şahısların vücutlarından örnekler alarak, bunları analiz edecek ve kodlama yöntemiyle elde edilen verileri arşivleyecek. Ancak söz konusu işlemler, Ceza Muhakemesi Kanunu'nda öngörülen şartlara bağlanacak. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde savcı, şüpheli veya sanığın vücudundan örnek alınmasına karar verebilecek. Bu karar 24 saat içinde mahkemenin onayına sunulacak. Tasarının gerekçesinde DNA verilerinin suçla mücadele ve yargılamadan sonuç alınması bakımından çok büyük önem taşıdığı belirtiliyor. "Bu verilerin kullanılması, parmak izinden sonraki en büyük gelişmelerden birisidir." denilen gerekçede, soruşturma ve yargılama faaliyetlerinde çok başarılı sonuçlar elde edildiğine dikkat çekiliyor. Verilerin toplanması ve saklanması, insan hakları ihlallerine yol açacağı ve kötüye kullanılabileceği gerekçesiyle ciddi endişelere yol açıyor. Bu nedenle örnek alınması, toplanması ve saklanması sıkı şartlara bağlanıyor. Tasarıya göre, sanık ve mağdurdan örnek alınması Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) hükümlerinde öngörülen şartlara bağlanacak. Analizi amacıyla şüpheli veya sanığın vücudundan kan, saç, tükürük veya tırnak örneği alınabilmesi için soruşturma konusu suça ilişkin hapis cezasının üst sınırının en az 2 yılın üstünde olması gerekiyor. Veri bankası, cinayet adam yaralama, cinsel saldırı, kapkaç gibi suçlarda elde edilen verilerle daha önce bankaya kaydı yapılan sabıkalı şahıslara ait verileri karşılaştırma imkanı sağlayacak. Veriler, bankada arşivlenecek Sanıklardan alınan veriler savcının takipsizlik kararı vermesi ya da beraat etmesi halinde savcının huzurunda yok edilecek. Mahkumiyet kararı kesinleşenlere ait veriler kodlanarak DNA bankasında arşivlenecek. Bankada kayıtlı olan örneklerden ancak, bir soruşturma, kovuşturma veya özel hukuk uyuşmazlığında yararlanılabilecek. Hakim veya savcı bankaya başvurarak bir kişiye ilişkin DNA profilleriyle, sisteme kayıtlı olan profillerin karşılaştırılmasını isteyebilecek. Cinayet kurbanları ya da doğal felaket sonrasında kimlikleri belirlenemeyen şahısların kimlik tespiti amacıyla cesetlerden alınan örnekler test edilebilecek. Kimlik tespiti için cesetlerden DNA örneği cumhuriyet savcısının gözetiminde alınacak. Laboratuvara gönderilen biyolojik örnekler kodlanarak kime ait olduğu görevlilerden gizli tutulacak. Tasarıda, DNA analizi yapma yetkisi Adli Tıp Kurumu, Jandarma Genel Komutanlığı Kriminal Daire Başkanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü Kriminal Polis Laboratuvarları Dairesi Başkanlığı'na veriliyor. Sisteme veri girişi de bu kurumlar tarafından yapılacak. Emniyet Genel Müdürlüğü Kriminal Polis Laboratuarları Biyolojik İncelemeler Şube Müdürlüğü bünyesinde DNA bilgi bankasının kurulması amacıyla 2003 yılından bu yana çalışma yapılıyor. AB Komisyonu'nun desteğiyle polisin adli tıp kapasitesinin güçlendirilmesi konusunda bir proje yürütülüyor. Proje kapsamında emniyet uzmanları İngiltere'ye giderek DNA Veri Bankası'nda incelemelerde bulundu. Daha sonra Ankara ve İstanbul'da veri bankası kurulması hazırlıkları başlatıldı. İngiliz DNA Veri Bankası uzmanlarınca Türkiye'de seminer verildi. Gerekli cihaz ve aletler ihaleyle alınarak ISO kalite standartlarına uyumlu teknik altyapı hazırlıkları tamamlandı. DNA genetik özellikleri taşıyor Hücrenin çekirdeğinde bulunan kimyasal bir madde olan DNA (deoksiribonükleik asit), kişiye ait genetik bilgiyi nesilden nesile taşıyan bir özelliğe sahip. Hem anneden hem de babadan gelen genetik özellikleri taşıdığı için tek yumurta ikizleri dışında hiçbir kişinin DNA'sı diğerine benzemiyor. Teknolojik gelişmelere bağlı olarak günümüzde DNA, sadece kan, tükürük, doku, kemik, tırnak, saç gibi biyolojik örneklerden değil, kapı kolu üzerinde kalan bir parmak izinden, bir bardakta veya sigara izmaritinde kalan salyadan da tespit edilebiliyor. 'Tarafsızlık için ortak bir üst kurula bağlanmalı' Prof. Dr. Hamit Hancı (Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı Başkanı): Milli DNA Bankası'nda bir üst kuruluş olmalı. Kullanıcıları polis, jandarma ve adli tıp olacak. Ama üst kurulda sağlık bakanlığı, üniversite temsilcileri de bulunmalı. Banka bilgileri kullanıcıların hepsinin erişimine açık olmalı. Tarafsızlığı ve bağımsızlığı belirlemek amacıyla üniversiteler ve Adalet Bakanlığı da olmalı. Bu şekilde olursa suistimalin önüne geçilir. Prof. Dr. Sermet Koç (Cerrahpaşa Adli Tıp öğretim üyesi, Adli Tıp Uzmanları Derneği Başkanı): Kriminal olaylar dışında her türlü amaç için bu bilgiler kullanılabilir. Suçlular için kanıt amacıyla DNA bankası fikri dünyada tartışılıyor. Trafik kazalarına kadar deyip yelpazeyi genişletmek fişleme mantığına doğru gidebilir. Bir tür fişlemeye dönüşebilir. Bu insan haklarına aykırı. ZAMAN