İlaç sektörünü yakından takip eden uzmanlar özellikle son iki yılda yüzde 300'ü bulan bir artıştan söz ediyor. Sahte ve taklit ürünleri piyasaya sürenlerin ilaç paketlerini neredeyse tıpatıp kopyalayabilecek teknolojiler kullanması tehlikenin boyutlarını artırıyor. Hindistan, Rusya, Çin ve Endonezya gibi ülkeler sahte ilaç üretiminde ilk sıralarda yer alırken, Türkiye bu ilaçların dünyaya dağıtılmasında bir geçiş koridoru olarak kullanılıyor. İnsan sağlığını tehdit eden bu yükselişi en önemli problemlerden biri olarak gören Avrupa ülkeleri, Türkiye'nin de kendi saflarında etkin bir şekilde mücadele etmesini istiyor. Bu doğrultuda ilaç şirketleri ile masaya oturan Sağlık Bakanlığı, mücadele için kolları sıvadı. Bakanlık, sahte ilaç ticaretini ve kupür yolsuzluğunu ortadan kaldıracak kapsamlı bir paket hazırlıyor. 2007'de uygulamaya girecek çalışmaya göre her ilacın özel bir numarası olacak ve bu numara başka hiçbir ilaca basılmayacak. Numaralı ilaçlar eczanelerin bilgisayarlı provizyon sistemine dahil edilecek. Sistem ayrıca hangi ilacın nerede dağıtıldığı, hangi bölgede kullanıldığı gibi bilgileri için bir veri tabanının kurulmasında kullanılacak. İlaç Güvenliği Enstitüsü, sahtecilik vakalarında 2005'te yüzde 27'lik bir artış görüldüğünü bildiriyor. En çok sahtesi üretilen ilaçların başında yer alan bazı ağrı kesici ilaçların yapımında kireç tozu ve tatlandırıcı olarak da laktoz kullanılıyor. Etken madde ise konulmuyor. Bu türlü ürünler eczanelerce satın alınmadığı için özellikle Anadolu'da el altından bakkallara satılıyor. Rusya'da 93, Çin'de 87, Peru'da 54, ABD'de 42, Ukrayna'da 39, Almanya'da 25, İsrail'de 25 sahte ilaç vakasının tespit edildiğini kaydeden Avrupa Konseyi sosyal uyumdan sorumlu Genel Müdürü Alexander Vladychenko, ilaç tedarik zincirindeki ihlallere dikkat çekiyor. Vladychenko, sahteciliğin global bir sorun haline dönüştüğünü vurgulayarak, "Sahte ilaçlar sessizce yaygınlaşmakta ve evrensel bir boyut kazanmak üzere." diyor. Konuyu hasta sağlığı açısından oldukça ciddiye aldıklarını kaydeden ilaç şirketi Pfizer de, Sağlık Bakanlığı ile işbirliği içinde çalıştıklarını ifade ediyor. İlgili mercilerle yapılan toplantılarda sahtecilikle mücadele konusunda edindikleri her türlü deneyimi paylaştıklarını kaydeden Pfizer, dünya genelinde sadece sahte ilaçların tanımlanması için çalışan laboratuvarlara sahip. Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi'ne göre gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde kullanılan her 10 ilaçtan birisi sahte. Her yıl fakir ülkelerde AIDS ve sıtma tedavisi gören binlerce insan sahte ilaç sebebiyle hayatını kaybediyor. 1995'te Nijer'deki bir menenjit salgınında, 50 bini aşkın hastaya güvenli olduğuna inanılan bir ülke tarafından hediye edilen sahte aşılar vuruldu. Sonuçta ise 2 bin 500 kişi hayatını kaybetti. Yine sahte bir öksürük şurubu yüzünden Haiti'de 89, Hindistan'da da 30 çocuk öldü. ‘Türkiye’deki 5 yıllık ceza caydırıcı değil’ Uzmanlara göre dünyanın hemen her yerinde sahte ilaç üretenler aleyhindeki cezalar caydırıcı olmaktan çok uzak. Diğer suçlara kıyasla sahteciliğin daha kârlı ve az riskli olması kişileri bu suçlara rahatlıkla itebiliyor. Türkiye'de de durum çok farklı değil. TCK'da 'marka taklidi' bölümünde yer alan hüküm, kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde ilaç üreten veya satan kimseye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve adli para cezası öngörüyor. Polis, ilaç ticaretinin ise mümessiller aracılığıyla yapıldığını söylüyor. İlaç üretimi için özel makinelere ve bu makineleri kullanabilecek kalifiye kişilere ihtiyaç duyuluyor. Ayrıca pazarlama işi yine deneyimli kişilerce yapılıyor. Üretim yapan şahıslarla irtibatlı ecza depoları, eczane ve toptan marketçilik işi ile uğraşan kişiler tarafından büyük hastanelerin önünde bulunan ilaç simsarlarınca piyasaya sürülüyor. Taklit ilaç pazarı 3 yılda 75 milyar doları bulur Kalp, diyabet, yüksek tansiyon, kanser, sıtma, AIDS hastalıklarının tedavisinde kullanılan ilaçlar yüksek fiyatları sebebiyle sahtesi en çok üretilen ilaçlar olarak öne çıkıyor. 2010'da bütün dünyada sahte reçeteli ilaç satımından 75 milyar dolarlık ciro elde edileceği öngörülüyor. Yüzlerce jenerik ilaç üreticisinin olduğu ülkelerde kontrollerin yeterli olmadığına dikkat çeken Araştırmacı İlaç Üreticileri Derneği, sahte ilaç sektörünün sanayileştiğini belirtiyor. Avrupa'da taklit ilaç vakalarında İngiltere başı çekiyor. 46 vakanın tespit edildiği İngiltere'yi, 26 vaka ile Almanya, 12 vaka ile Hollanda takip ediyor. Türkiye'de ise son yedi ay içinde bir vaka polis kayıtlarına yansıdı. İstanbul'da açtığı body building salonunun gizli odalarında hazırladığı 10 milyon Yeni Türk Lirası değerindeki sahte doping ilaçlarını internet üzerinden pazarlayan M.Ö. ile 4 kişi yakalanmıştı. Sahte ilacı tanımanın yöntemleri - Ürün normal fiyatından çok daha ucuza satılıyorsa dikkat edin. - Ürün etiketinin değiştirilip değiştirilmediğini kontrol edin. Sahteciler genellikle orijinal etiketi çıkarıp yerine sahte ilaç etiketi koyuyor. Böyle durumlarda etiketin kenarındaki renklerde bir solukluk veya uçukluk oluşuyor. - Son kullanım tarihinin değiştirilmiş olup olmadığına bakın. Sahteciler genellikle 'süresi geçmek üzere olan' ürünleri satın alıp etiketleri değiştirir. - Ambalajlarda, kağıt dokusu, etiketlerin boyutu ve kalınlığı, kağıdın parlaklığı veya cilasında farklılık olup olmadığını inceleyin. Yazı karakteri ve karakter boyutu, baskı rengi veya kabartmalı baskılardaki farklılıklara bakın. Mümkün mertebe, ambalajın kapakları ve yüzeylerindeki bütün baskıları daha önceden satın alınmış ürünlerle karşılaştırın. Hologram veya renkler arası geçiş yapan mürekkepler gibi aleni güvenlik özelliklerine bakın. Son olarak, mühür bandı veya mühürlerde kırılma veya yırtılma olup olmadığına bakın. - Kap uzunluğu, çapı ve şeklindeki farklılıklara bakın. Şişe ağzı veya kapakların çaplarında değişiklik olup olmadığını inceleyin. Cam veya plastik kapların kalınlığındaki değişiklik ve kap renk tonlarında değişiklik olup olmadığını kontrol edin. - Renk, tablet veya kapsül işaretlerini, ilacın şekli ve kalınlığını inceleyin. Zaman