Emekli çalışanlar 3 şeye dikkat! Sosyal güvenlik reformunda, emekli çalışanlar için çok sayıda yenilik var. Bu yeniliklerin bir kısmını geçmiş yazılarımızda anlattık, bundan sonra da anlatmaya devam edeceğiz. Bu konuda okurlarımızdan da çok sayıda soru geldiği için, her birisine ayrı ayrı cevap vermektense bu konuya dair birkaç yazı yazmayı uygun gördük. Önümüzdeki günlerde de bu konunun farklı boyutlarını ele almaya devam edeceğiz. Sosyal güvenlik reformuyla hayatımıza giren önemli yeniliklerden birisi de emekli olduktan sonra Bağ-Kur (4/b) kapsamında çalışanlarla ilgili. Eski ve yeni uygulamayı karşılaştırırsak; 1 EKİM'DEN ÖNCEKİ DURUM Yeni SGK'nın yürürlüğe girdiği 1 Ekim'den önce bir Bağ-Kur emeklisi, emekli olduktan sonra da çalışmaya devam ederse, almakta olduğu aylığın %10'u destek primi olarak kesiliyordu. Diyelim ki Bağ- Kur emeklisi olarak 600 YTL aylık alıyorsanız, her ay 60 YTL destek primi ödüyordunuz. Yine eski uygulamada, memur emeklisi ya da SSK emeklisi olarak bir işyeri açar ya da şirket ortağı olursanız bu kez sizden Bağ-Kur'un 12. basamak gelir tutarının %10'u kadar prim isteniyordu. Yani 2008 rakamları için söyleyecek olursak her ay yaklaşık 75 YTL destek primi ödüyordunuz. YENİ DURUMDA NELER DEĞĞİŞTİ? Emekli olduktan sonra bir işyeri açanlar veya şirket ortağı olanlar için yeni dönemde 3 önemli değişiklik var. Bunlar; Eski dönemde %10 olan destek primi, %15'e çıktı. Ancak bu oran 2008'de %12 olarak uygulanırken bundan sonraki her yıl bir puan artırılacak ve 2011 yılından sonra %15 olarak devam edecek. Eski uygulamada memur ve SSK emeklileri destek primini kendileri bankaya yatırırken, bundan sonra maaşlarından her ay otomatik olarak kesilecek. Eski dönemde emekli olup da çalışmaya devam edenler kayıt dışı kalabiliyorlarken, bundan sonra SGK'nın haberi olmadan işyeri çalıştırmaları ya da şirket ortağı olmaları oldukça zor. Zira SGK yeni dönemde hemen her kurumdan düzenli olarak bilgi toplayacak ve kişilerin faaliyetlerini sorgulayacak. Bizim okurlarımıza tavsiyemiz, emekli olarak Bağ-Kur kapsamında çalışıyorlarsa mutlaka SGK'ya bildirsinler. Aksi halde ileride astronomik cezalar ve prim borçlarıyla karşılaşabilirler. PRİM KESİNTİSİNDEN ŞİKAYET VAR! Bu arada Bağ-Kur'a tabi emekli çalışanlar yönünden önemli bir adaletsizlik ortaya çıkmış olacak. Yukarıda ifade ettiğimiz gibi yeni SGK'da, kişilerin emekli olarak Bağ- Kur'a tabi çalışmaları durumunda maaşlarının %15'i oranında kesinti öngörülüyor. Bu kesintinin üst sınırı da en yüksek Bağ-Kur aylığının %15'i olacak. Diyelim ki emekli memursunuz ve 2.000 YTL emekli aylığınız var. Aynı zamanda da bir emlak dükkanı açtınız ve vergi mükellefi oldunuz. Bu durumda sizden her ay üst sınır olan 195 YTL destek primi kesilecek. Ancak yine aynı şekilde emlakçılık yapan ve Bağ-Kur'dan 500 YTL emekli aylığı alan kişiden sadece 75 YTL kesilecek. Yani her iki kişi de emeklilikte aynı işi yaptığı halde aralarında nerdeyse 2,5 kat prim farkı olacak. Bu durum şimdiden emekliler arasında yakınmalara sebep olmaya başladı. ANAYASA MAHKEMESİ KARARI DEVAMI Geçtiğimiz hafta Perşembe günkü yazımızda, Anayasa Mahkemesi'nin 5 Kasım 2008 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan kararlarından bahsettik. Çalışan ve emeklileri yakından ilgilendiren bu dört karardan ilk ikisini sizlere duyurduk. Diğer iki karardan duyurmaya değer olanı, emekli aylığının hesaplanmasında ve artırılmasında kullanılan gelişme hızı endeksi ile ilgili. Bir kimsenin emekli aylığı hesaplanırken, geçmiş yıllardaki kazançları bugüne taşınır. Bu taşıma işi yapılırken geçmiş yılların kazancı hem enflasyon oranıyla, hem de gelişme hızı endeksiyle çarpılır. Böylece emekli aylığının bağlanacağı güncel kazanç tutarı bulunmuş olur. Bağlanmış olan emekli aylıkları da yıldan yıla bu şekilde artırılır. İşte bir yerel mahkeme, bu hesaplamada kullanılan gelişme hızı endeksinin sadece kentsel yerler için hesaplandığını, bu endeksin kırsal yerler için de uygulanmasının adaletsizlik yarattığını iddia etmişti. Yüksek mahkeme ise aylık hesaplama sisteminin Türkiye geneli dikkate alınarak uygulandığını ve bunun herhangi bir adaletsizlik yaratmadığına karar verdi. Sadettin ORHAN - BUGÜN