7 Haziran seçimleri öncesi muhalefet yargıdaki çıkmazı çözmek istiyor. Yargıyı tekrar bağımsız hale getirecek vaatlerde bulunan muhalefet hesap verilebilirlik ve şeffaflığı da ön plana çıkarıyor. AKP ise yargının durumu ortadayken bir kısım değişikliklerle tamamen iktidarın yönetiminde bir yargı vaat ediyor.

Bugün'den Yelda Ataç'ın haberine göre, Türkiye’nin otoriter bir rejime girdiği ve yargının iktidara bağımlı hale getirildiği tartışmaları partilerin seçim vaatlerine de yansıdı. AKP, temyizi dahi kaldırarak iktidara bağımlı bir yargı düzeni öngörüyor. Muhalefet ise tam bağımsız yargı sistemi vadediyor.

AKP: TEMYİZ YOK, HAKİMLERE YENİ DÜZEN

- Yargıda Avrupa standartlarına geçilecek. Etkinlik, hızlılık, hesap verebilirlik, ekonomiklik ve şeffaflığı sağlanacak.

- Yüksek yargıda içtihat düzeyinde dağınıklık giderilecek. Disiplin mahkemeleri dışında askeri yargıya son verilecek.

- Temyiz mahkemelerinin alt derece mahkemeleri üzerindeki hukukilik denetiminin ötesine taşan etkileri azaltılacak ve temyiz hukuki denetim ile sınırlandırılacak.

- Yargı üst yönetimi ile temyiz mahkemelerinin oluşumunda milli iradeyi temsil eden Meclis’in rolü güçlendirilecek.

- Yüksek mahkeme üyeliği sınırlandırılacak. Hakim ve bilirkişiler için yeni düzenleme yapılacak.

- İhtisas Mahkemeleri çoğalacak. Ticaret ve İş Mahkemesi gibi bazı ihtisas mahkemelerinde meslekten olmayan hakimler de yer alacak.

CHP: SULH CEZALAR KALKACAK

- Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay üyelerini yüksek yargının önerdiği adaylar arasından ve TBMM’de nitelikli çoğunluk ve geniş bir uzlaşı ile seçilecek.

- Devlet Güvenlik Mahkemeleri’ne dönüşmüş olan Sulh Ceza Hakimlikleri kaldırılacak.

- Keyfi suçlamaları önlemek için terör suçunun yasalarda demokratik ilkeler çerçevesinde ve yoruma yer bırakmayacak şekilde tanımlanması sağlanacak.

HSYK’YA YENİ YAPILANDIRMA

- Sulh Ceza Hakimliklerinin geçmiş kararlarının, adil yargı ilkesine uygun denetimi sağlanacak.

- HSYK yeniden yapılandırılacak. Adalet Bakanı ve Bakanlık Müsteşarı dışarıda bırakılarak siyasal iktidarın hakimler ve savcılar üzerindeki vesayet ve patronajı sona erdirilecek.

- Yargıç ve savcılar idari olarak Adalet Bakanlığı'na bağlı olmaktan çıkarılacak.

- Kanunlar ve mahkeme kararları herkes için eşit uygulanacak.

MHP: YOLSUZLUK YARGILANACAK

- Hukuki problemlerin önlenmesi, yargının yükünün hafifletilmesi amacıyla aile avukatlığı sistemi oluşturulacak.

- Hukuki koruma sigorta sistemi
yaygınlaştırılacak.

- ‘17-25 Aralık rüşvet, yolsuzluk ve kara para’ soruşturması ile ortaya dökülen, hükümet üyeleri ile aile fertlerinin içinde yer aldığı siyasi tarihimizin en büyük rüşvet ve yolsuzluk iddiaları başta olmak üzere tüm yolsuzlukların üzerine titizlikle gidilecek.

KUL HAKKI HESABI

- Devlet malına el uzatanların, kul hakkı yiyenlerden, rüşvetçilerden, soygunculardan ve hortumculardan hesap sorulacak.

- Yolsuzluk yoluyla elde edildiği hukuki olarak tespit edilen ve suçlu görülen kişilerin servetleri nerede ve kimin
adına kayıtlı olursa olsun, zaman aşımı gözetilmeksizin el konulmasına imkân sağlayacak hukuki düzenlemeler yapılacak.

HDP: İDDİA VE SAVUNMA EŞİT, ADLİYEDE ANADİLDE HİZMET

- İddia ve savunma makamları yargı sistemi içerisinde eşit hale getirilecek.

- Savcılığa bağlı adli kolluk teşkilatı oluşturulacak. Adli kolluk avukatlara da hizmet sunacak.

- Ev, işyeri ve üst aramalarında, gözaltına alma ve tutuklamalarda keyfi uygulamalara son verilecek.

- HSYK’nın yapısı yeniden düzenlenecek, bu kurul aracılığıyla hâkimler savcılar üzerindeki siyasi baskıya ve atamalarında ideolojik tutum ve partizan yaklaşımlara son verilecek.

- Adalet bakanının vesayetine son verilip, Adalet Bakanlığı özerk bir kurum haline dönüştürülecek.

- Herkesin anadilinde hizmet alabileceği yargı koşulları oluşturulacak, mahkemelerdeki tercümanların parasının yargılananlar tarafından ödenmesi uygulamasına son verilecek.

BAŞKANLIK MI MECLİS Mİ?

İktidar, başkanlık sistemini şiddetle savunuyor. CHP güçlü Meclis istiyor. MHP, üniter devlet yapısına vurgu yaparken HDP’nin vaadi: Halk temelli eşit yurttaşlık.

AKP: BAŞKANLIK VE ETKİLİ HÜKÜMET

- Yeni Anayasa ile Türkiye’nin katılımcılığı ve çoğulculuğu esas alan ve etkili işleyen bir hükümet modeline kavuşması sağlanacak.

- Yeni Anayasa ile yasama ve yürütmenin müstakil olarak etkin olduğu, ademi merkeziyetçi bir idare sisteminin güçlendirildiği, her türlü vesayetin engellendiği yeni bir siyasal sisteme geçilecek.

- Başkanlık Sistemi, Türkiye’nin demokratik dönüşümünü nihai sonuca erdirerek, 2023 hedeflerine ulaşmasını kolaylaştıracak. Başkanlık Sistemi, Türkiye’nin siyasal tecrübesi ve gelecek vizyonuna daha uygun.

CHP: GÜÇLÜ PARLAMENTER SİSTEM

- Partiler üstü, sembolik yetkilerle donatılmış, yürütme ve yasama üzerindeki etkisi sınırlandırılmış bir Cumhurbaşkanlığı modeli yeniden tesis edilecek.

- Parlamenter sistem güçlendirilecek.

- Torba Kanun uygulamasına son verilecek.

- Yasamayı yürütmeye tabi kılan anlayışla mücadele edilecek.

MHP: PARLAMENTER SİSTEM, ÜNİTER DEVLET VURGUSU

- Türkiye Cumhuriyeti’nin üniter milli devlet yapısını esas alan parlamenter sistem, demokratik siyasi sistemin sürdürülebilmesi bakımından korunacak. Anayasa ihtiyacını toplumsal gereklilikler yerine devleti ve milleti parçalanmaya götürecek bir sistem değişikliğine endeksleyen siyasi yaklaşım reddedilecek.

- Etnisite merkezli, ayrımcı, milli ve manevi değerlerle üniter milli devlet yapısını, cumhuriyetin temel niteliklerini tahrip eden, Türkiye’nin ülkesi ve milletiyle bölünmezliğini tehdit eden, yolsuzluk ve usulsüzlüğü teşvik eden yasal ve idari düzen­lemeler kaldırılacak ve oluşan tahribatı onarıcı yeni düzenlemeler hayata geçirilecek.

HDP: HALK TEMSİLİ, YENİ ANAYASA VE EŞİT YURTTAŞLIK

- Yeni Anayasa; eşit yurttaşlık temelinde din, inanç ve vicdan özgürlüğü ile ekonomik, sosyal, siyasal, kültürel, bütün temel hak ve özgürlükleri güvenceye kavuşturan, ekolojik, doğal varlıkların ve hayvanların korunmasını esas alan bir anayasa olacak.

- “Başkanlık Sistemi”nin anayasa değişikliklerinin temel koşulu haline getirilmesi kabul edilmeyecek, Başkanlık sistemine geçit verilmeyecek.

- Yeni anayasada barış hakkı, anadilini kullanma hakkı ile düşünce, ifade ve örgütlenme özgürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü, basın özgürlüğünü garanti altına alan hükümler yer alacak.

- Seçim barajı kaldırılacak, Meclis’te bütün partilerin aldıkları oy oranında temsil edilebilmesinin yolu açılacak.