Genel aydınlatmalardan kaynaklanan elektrik borçlarını ödeyemeyen belediyeler, 7 kat tasarruf sağlayan alternatif enerji kaynaklarına yöneldi. Borçlu-alacaklı çekişmesi ilginç olaylara sebep oluyor. Sokakları lambalarla donatmak için harekete geçen İstanbul Tuzla Belediyesi, TEDAŞ ekibinin sayaç takmaya geldiğini görünce güneş enerjisini gündemine aldı. Aydıntepe Kavşağı Parkı şimdi 16 güneş paneli ile aydınlatılıyor. Ayrıca Şile Belediyesi 50, Düden Belediyesi de Düden Çayı'na 37 güneş enerjili aydınlatma direği kurma kararı aldı. Sistemin kurucusu Murat Durak'a göre güneş enerjisiyle çalışan park lambaları, öncekilere göre yedide bir daha az maliyetli. Deneme süresinin sonucunu merakla bekleyen Tuzla Belediye Başkanı Mehmet Demirci de, her şeyin yolunda gitmesini istiyor. Sistemin kurulum masrafı dışında maliyeti olmadığı için kendilerine çok cazip geldiğini belirten Başkan Demirci, "Elektrik dağıtım şirketinin bizden istediği aydınlatma faturası bir çırpıda ödenecek gibi değil." derken, memnun kalmaları halinde ilçedeki diğer parklarla birlikte sokak ve caddeleri de güneş enerjili lambalarla donatacaklarını ifade ediyor. Söz konusu ampullerin yanmasını sağlayan aküler, paneller sayesinde enerjiye çevrilen güneş ışığını depoluyor. Güneş çıkmasa dahi lambalar akü sayesinde 3-4 gece sabaha kadar yanabiliyor. Sokak, cadde ve park gibi genel aydınlatma giderlerinin ödenmesiyle ilgili tartışmalar, 3 yıl öncesine dayanıyor. 2003'te çıkarılan bir kanunla genel aydınlatma giderlerinin belediyeler tarafından karşılanması öngörülmüştü. Aradan geçen zaman zarfında belediyeler bu faturaları bir türlü ödeyemedi. Resmi verilere göre Türkiye Elektrik Dağıtım Şirketi'nin (TEDAŞ) alacaklarının önemli bir bölümünü genel aydınlatma giderleri oluşturuyor. Devletin elektrik şirketinin 5 milyar yeni lirayı bulan alacağının 1,2 milyarı genel aydınlatmadan kaynaklanıyor. Sadece İstanbul'un Avrupa yakasındaki belediyelerin söz konusu borcu 150 milyon yeni lirayı aşmış durumda. Konu geçtiğimiz ağustosta yeniden gündeme gelmiş, Enerji Bakanlığı'nın genel aydınlatma harcamalarını abonelerin faturalarına yansıtmaya hazırlandığı iddia edilmişti. Rivayete göre hazırlanan yasa taslağıyla, aylık olarak konutlardan 2, sanayiden de 5 yeni lira sabit ücret tahsil edilmesine imkan tanınacaktı. Ancak iddiaların doğru olmadığını dile getiren Enerji Bakanı Hilmi Güler, aydınlatma masrafı ücretinin abonelerden alınmayacağını açıklamıştı. Bu arada kamu şirketi Botaş, elektrik üretimi için sattığı doğalgazın bedelini alamadığı için mali sıkıntıya düşmüş ve EÜAŞ'ı tahsilat için zorlamaya başlamıştı. Borcunu ödemeyen EÜAŞ da gerekçe olarak TEDAŞ'tan tahsilat yapamamasını göstermişti. Yüzde 20 civarındaki kayıp kaçak yüzünden mali yapısını bir türlü düzeltemeyen dağıtım şirketi de çareyi kendisine borçlu olan belediye ve kamu şirketlerini sıkıştırmakta bulmuştu. Sokak ve park aydınlatma faturalarından bunalan belediyeler ise daha az masraflı bir çıkış yolu aramaya devam ediyor. Bu çerçevede Tuzla Belediyesi, Avrupa'da özellikle otoyollarda yaygın olarak kullanılan güneş enerjisinden faydalanmak için harekete geçti. Aydıntepe Kavşağı Parkı'ndaki TEDAŞ lambalarını söken belediye, geçen cumartesi yeni direkleri yerleştirdi. Başkan Mehmet Demirci, "Şu anda sistemin ekonomikliğini test ediyoruz. Güneş enerjili aydınlatmanın, yapım, yönetim işletme maliyetleri düşünüldüğünde eski sisteme göre yedide bir maliyete sahip olduğu söyleniyor. Sistemden memnun kalırsak bütün parkları ve sokakları güneş enerjisiyle aydınlatacağız." dedi. TEDAŞ'ın bölgelerine hizmet sunan şirketi Anadolu Yakası Elektrik Dağıtım AŞ'nin kestiği faturaya itiraz ettiklerini dile getiren Demirci, "Sokak aydınlatmalarıyla ilgili belediyelere çıkarılan yüklü borçlar bir çırpıda ödenecek rakamlar değil. Bu borçlar halen duruyor, ödenmesi de çok zor. Birçok belediye bizim gibi borca itiraz ediyor. Umarım bu sistem problemsiz çalışır. Hem çevreye duyarlı, hem ekonomik bir aydınlatma sistemine kavuşuruz." ifadesini kullanıyor. Güneş enerjisiyle aydınlatma yapmak için dikilen direğin tepesinde 50 santimetre büyüklüğünde bir panel yer alıyor. Bu panel üzerine düşen güneş ışınlarını elektrik akımına çeviriyor ve arkasındaki aküde topluyor. Hava kararmaya başladığı zaman her birinde 460 adet küçük ledli ampul bulunan 5 bölümle aydınlatma otomatik olarak başlıyor. Lamba, günün ilk ışıklarıyla devreden çıkıyor ve yeniden elektrik akımını depolamaya devam ediyor. Güneşin 4-5 gün hiç görülmeyip havanın tamamen kapalı olduğu günlerde bile 5-6 amper gücündeki ampuller geceleri yanmaya devam ediyor. Sistemi barındıran her biri bin 500 dolarlık direkler yer altından kablo ve tesisat çekmeden parkın belirli bölümlerine yerleştirildi. Panellerin ortalama ömrü 30, ledlerin ise 7 yıl. Sistem 4 yıl garantili. Parka sistemi kuran Dr. Murat Durak, güneş enerjili aydınlatmanın en önemli özelliğinin içinde çip barındıran küçük ve uzun ömürlü led ampulleri olduğunu belirtiyor. Avrupa ve Amerika'da uzun süredir kullanılan sistemin Türkiye'de de yaygınlaşması için devletin teşvik etmesi gerektiğini vurgulayan Durak, "Gelişmiş ülkelerde artık kamu kuruluşları, işyerleri hatta evler bile güneş enerjisiyle aydınlanıyor, ısınıyor." diyor. Güneş bakımından Türkiye'ye göre oldukça talihsiz durumdaki Almanya'da bir havaalanı hemen yan tarafındaki tarlaya kurulan paneller sayesinde güneş enerjisiyle aydınlatılıyor. Evini güneş enerjisiyle aydınlatanlar aynı zamanda ürettikleri enerjiyi devlet kuruluşlarına da satma imkanına sahip. Türkiye'de ise güneş enerjili aydınlatma bazı üniversitelerde eğitim amaçlı kullanılıyor. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü'nde yüksek lisans dersleri veren Dr. Durak, sistem için patent başvurusunun cevabını bekliyor. Durak'a göre panellerin Türkiye'de üretilmesi halinde maliyet daha da düşebilir. Evini güneş enerjisiyle aydınlatanlara teşvik geliyor Güneş, rüzgâr ve su gibi yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarından daha fazla yararlanılmasını temin için Enerji Bakanlığı bir dizi teşvik getirdi. Söz konusu teşviklerden kendi evinin elektriğini karşılamak için güneş sistemi kuran kimselerin de faydalanması için çalışmalar yürütülüyor. Ay başında İstanbul Sanayi Odası tarafından düzenlenen enerji panelinde konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Enerji Bakanı Hilmi Güler, güneş enerjisinden daha fazla faydalanılmasını istediklerini söylemişti. Konutların elektriğini üretenlere teşvik vermek için çalışma yaptıkları bilgisini veren Bakan Güler, halihazırda Meclis'te bulunan Enerji Verimliliği Kanunu'na bununla ilgili bir maddeyi eklemeye çalıştıklarını açıklamıştı. Kanunun önümüzdeki aylarda hayata geçirilmesi planlanıyor. Elektrik faturası ödemek yok Murat Durak'ın verdiği bilgiye göre şebekeye bağlı mevcut sistemlerle bir parkın 50 direkle aydınlatılmasının kurulum maliyeti 125 bin yeni lirayı buluyor. Güneş enerjili sistemle donatılan 50 direğin kurulum maliyeti ise tanesi bin 500 dolardan 110 bin YTL'ye denk geliyor. Mevcut sistemlerde sadece bir direğin 1 yıllık elektrik sarfiyatı ve lamba değişim ve bakım masrafı toplam 313 yeni lirayı buluyor. Oysa güneş enerjili sistemde kullanılan elektrik için hiçbir ücret ödenmiyor. Sadece kullanılan melzemenin değişimi için masraf yapmak gerekiyor. ZAMAN